Hội nghị Ianta, diễn ra vào tháng 2 năm 1945, là một trong những sự kiện quan trọng nhất của thế kỷ 20, định hình cục diện thế giới sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Các quyết định được đưa ra tại hội nghị này không chỉ giải quyết những vấn đề trước mắt của cuộc chiến mà còn tạo ra những hệ quả sâu rộng, kéo dài hàng thập kỷ sau đó.
Những Quyết Định Quan Trọng Tại Hội Nghị Ianta
Hội nghị Ianta, với sự tham gia của các nhà lãnh đạo hàng đầu của phe Đồng minh – Franklin D. Roosevelt (Mỹ), Winston Churchill (Anh) và Joseph Stalin (Liên Xô) – đã đạt được những thỏa thuận quan trọng sau:
-
Tiêu diệt chủ nghĩa phát xít: Quyết tâm tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức và chủ nghĩa quân phiệt Nhật Bản, đảm bảo chiến thắng hoàn toàn và chấm dứt chiến tranh.
-
Thành lập Liên hợp quốc: Thống nhất thành lập Tổ chức Liên hợp quốc (LHQ) nhằm duy trì hòa bình, an ninh quốc tế và giải quyết các tranh chấp thông qua đối thoại và hợp tác.
-
Phân chia phạm vi ảnh hưởng: Thỏa thuận về việc đóng quân tại các nước phát xít bại trận và phân chia phạm vi ảnh hưởng giữa các cường quốc chiến thắng, đặc biệt là ở châu Âu và châu Á.
Phân Chia Châu Âu
Châu Âu trở thành tâm điểm của sự phân chia ảnh hưởng. Liên Xô kiểm soát và đóng quân ở Đông Đức và phần lớn Đông Âu, tạo ra một vùng đệm an ninh. Ngược lại, Mỹ và Anh nắm giữ ảnh hưởng ở Tây Đức và Tây Âu, thiết lập các đồng minh quan trọng. Sự phân chia này đã hình thành nên “Bức màn sắt” (Iron Curtain), chia cắt châu Âu thành hai khối đối lập về chính trị và ý thức hệ.
Ảnh Hưởng Đến Châu Á
Tại châu Á, Hội nghị Ianta cũng đưa ra những quyết định quan trọng:
- Mông Cổ: Duy trì nguyên trạng của Mông Cổ.
- Lãnh thổ Liên Xô: Trả lại cho Liên Xô vùng phía nam đảo Sakhalin.
- Trung Quốc: Trao trả cho Trung Quốc các vùng lãnh thổ bị Nhật Bản chiếm đóng trước đây, bao gồm Đài Loan và Mãn Châu. Đồng thời, hội nghị cũng đề xuất thành lập một chính phủ liên hiệp dân tộc giữa Quốc dân đảng và Đảng Cộng sản Trung Quốc.
- Triều Tiên: Công nhận Triều Tiên là một quốc gia độc lập, nhưng tạm thời chia cắt bán đảo này thành hai vùng kiểm soát bởi Liên Xô (miền Bắc) và Mỹ (miền Nam) tại vĩ tuyến 38. Sự chia cắt này đã dẫn đến cuộc Chiến tranh Triều Tiên sau này.
- Đông Nam Á và Nam Á: Vẫn thuộc phạm vi ảnh hưởng của các nước phương Tây.
Hệ Quả Toàn Cầu: Sự Hình Thành Trật Tự Hai Cực
Hệ quả lớn nhất của Hội nghị Ianta là sự hình thành trật tự thế giới hai cực, còn được gọi là “Trật tự hai cực Ianta”. Thế giới bị chia thành hai khối đối lập, do Liên Xô và Mỹ đứng đầu, với hai hệ tư tưởng và mô hình phát triển khác nhau.
-
Chiến tranh Lạnh: Sự đối đầu giữa hai siêu cường này đã dẫn đến Chiến tranh Lạnh, một cuộc đối đầu kéo dài hàng thập kỷ trên mọi lĩnh vực, từ chính trị, kinh tế, quân sự đến văn hóa, khoa học kỹ thuật.
-
Chạy đua vũ trang: Cuộc chạy đua vũ trang giữa hai khối, đặc biệt là vũ khí hạt nhân, đe dọa nghiêm trọng đến hòa bình và an ninh thế giới.
-
Các cuộc chiến tranh ủy nhiệm: Nhiều cuộc xung đột cục bộ đã nổ ra trên khắp thế giới, thường là các cuộc chiến tranh ủy nhiệm (proxy war) giữa hai siêu cường, như Chiến tranh Triều Tiên, Chiến tranh Việt Nam.
Mặc dù trật tự hai cực Ianta đã sụp đổ cùng với sự tan rã của Liên Xô vào năm 1991, nhưng những hệ quả của nó vẫn còn ảnh hưởng đến thế giới ngày nay. Sự phân chia địa chính trị, các cuộc xung đột kéo dài, và sự cạnh tranh giữa các cường quốc vẫn là những thách thức lớn đối với hòa bình và ổn định toàn cầu. Việc hiểu rõ về Hội nghị Ianta và những hệ quả của nó là rất quan trọng để chúng ta có thể hiểu rõ hơn về lịch sử thế giới và những thách thức mà chúng ta đang đối mặt ngày nay.
