“Bài học đường đời đầu tiên” của Tô Hoài không chỉ là câu chuyện về một chú dế, mà còn là bức tranh sinh động về tính cách và những Hành động Của Dế Mèn. Thông qua miêu tả tỉ mỉ ngoại hình và hành vi, tác giả đã khắc họa một nhân vật vừa đáng yêu, vừa đáng trách, để lại nhiều suy ngẫm cho người đọc.
Dế Mèn hiện lên là một “thanh niên” cường tráng, đầy sức sống. Sự cường tráng ấy được thể hiện qua những chi tiết ngoại hình được miêu tả cụ thể:
-
Càng mẫm bóng: Chi tiết này cho thấy sức mạnh và sự khỏe khoắn của Dế Mèn.
-
Vuốt cứng, nhọn hoắt: Sự sắc bén của vuốt không chỉ là vũ khí tự vệ mà còn thể hiện sự hiếu chiến.
-
Cánh dài tận chấm đuôi, màu nâu bóng mỡ: Đôi cánh không chỉ giúp Dế Mèn bay nhảy mà còn là biểu tượng của sự tự do, phóng khoáng.
-
Đầu to, nổi từng tảng rất bướng: Chi tiết này gợi lên sự ương bướng, ngạo mạn trong tính cách của Dế Mèn.
-
Răng đen nhánh, râu dài, cong: Những chi tiết nhỏ này làm tăng thêm vẻ oai phong, tự đắc của chú dế.
Không chỉ ngoại hình, những hành động của Dế Mèn cũng góp phần quan trọng trong việc xây dựng tính cách nhân vật. Đó là những hành động thể hiện sự tự tin thái quá, thậm chí là kiêu ngạo:
-
Đạp phanh phách, vũ lên phành phạch: Những động tác mạnh mẽ, dứt khoát cho thấy sự tự tin và sức mạnh của Dế Mèn.
-
Nhai ngoàm ngoạm: Hành động ăn uống thể hiện sự hưởng thụ, sung sướng với cuộc sống hiện tại.
-
Trịnh trọng vuốt râu: Hành động này thể hiện sự tự mãn, kiêu hãnh về bản thân.
-
Đi đứng oai vệ…rún rẩy (khoeo), rung…(râu): Dáng điệu được cường điệu hóa, cho thấy Dế Mèn muốn phô trương sức mạnh và sự oai phong của mình.
-
Cà khịa (với hàng xóm), quát nạt (cào cào), đá ghẹo (gọng vó): Đây là những hành động thể hiện sự hống hách, bắt nạt kẻ yếu của Dế Mèn.
Những hành động này, thoạt nhìn có vẻ mạnh mẽ, đáng ngưỡng mộ, nhưng thực chất lại bộc lộ những điểm yếu trong tính cách của Dế Mèn. Sự kiêu ngạo và thói hung hăng đã dẫn đến những hậu quả đáng tiếc, khiến Dế Mèn phải trả giá bằng bài học đường đời đầu tiên.
Phân tích hành động của Dế Mèn không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về nhân vật này, mà còn rút ra những bài học sâu sắc về cách sống, về mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng. Đó là bài học về sự khiêm tốn, lòng yêu thương và trách nhiệm đối với những người xung quanh.
