Hàm Tiết Kiệm là một khái niệm quan trọng trong kinh tế học vĩ mô, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về hành vi tiết kiệm của các hộ gia đình và tác động của nó đến nền kinh tế.
Định nghĩa:
Hàm tiết kiệm (tiếng Anh: Saving Function) thể hiện mối quan hệ giữa lượng tiết kiệm dự kiến và thu nhập khả dụng của một hộ gia đình. Nó cho biết với mỗi mức thu nhập khả dụng, hộ gia đình sẽ tiết kiệm bao nhiêu.
Các yếu tố ảnh hưởng đến hàm tiết kiệm: Thu nhập khả dụng là yếu tố chính, nhưng lãi suất, kỳ vọng về tương lai và các yếu tố tâm lý cũng có thể tác động đến quyết định tiết kiệm.
Các thuật ngữ liên quan:
- Tiết kiệm: Phần thu nhập còn lại sau khi đã chi tiêu cho tiêu dùng.
- Xu hướng tiết kiệm cận biên (MPS – Marginal Propensity to Save): Tỷ lệ thay đổi của tiết kiệm khi thu nhập khả dụng thay đổi một đơn vị. Ví dụ, nếu MPS = 0.2, điều này có nghĩa là với mỗi đồng thu nhập tăng thêm, hộ gia đình sẽ tiết kiệm thêm 0.2 đồng.
Công thức xác định hàm tiết kiệm:
Xuất phát từ phương trình thu nhập khả dụng:
Yd = C + S
Trong đó:
Yd: Thu nhập khả dụngC: Tiêu dùngS: Tiết kiệm
Ta có thể suy ra hàm tiết kiệm:
S = Yd - C
Nếu chúng ta biết hàm tiêu dùng (C = C̅ + MPC x Yd), ta có thể thay vào phương trình trên:
S = - C̅ + MPS x Yd (1)
Trong đó:
C̅: Tiêu dùng tự định (mức tiêu dùng tối thiểu ngay cả khi thu nhập bằng 0)MPC: Xu hướng tiêu dùng cận biênMPS: Xu hướng tiết kiệm cận biên (MPS = 1 – MPC)
Mối quan hệ giữa tiêu dùng và tiết kiệm:
Tiêu dùng và tiết kiệm là hai mặt của cùng một đồng tiền. Mỗi đơn vị thu nhập khả dụng bổ sung sẽ được chia cho tiêu dùng và tiết kiệm. Do đó, tiêu dùng và tiết kiệm có mối quan hệ mật thiết và phản ánh lẫn nhau.
Từ phương trình (1): S = - C̅ + MPS x Yd
- Khi
Yd = 0thìS = - C̅: Tiết kiệm âm, thể hiện việc sử dụng các khoản tiết kiệm trước đó hoặc vay nợ để trang trải chi phí tiêu dùng tối thiểu. - Tại điểm tiêu dùng vừa đủ (điểm hòa vốn),
S = 0: Thu nhập vừa đủ để trang trải chi phí tiêu dùng, không có tiết kiệm.
Phân tích đồ thị: Đồ thị hàm tiết kiệm có độ dốc dương (do MPS > 0), thể hiện rằng khi thu nhập tăng, tiết kiệm cũng tăng. Điểm cắt của đồ thị hàm tiết kiệm với trục hoành (Yd) là điểm hòa vốn.
Ứng dụng của hàm tiết kiệm:
- Dự báo kinh tế: Hàm tiết kiệm giúp các nhà kinh tế dự báo mức tiết kiệm của nền kinh tế dựa trên dự báo về thu nhập khả dụng.
- Phân tích chính sách: Các nhà hoạch định chính sách có thể sử dụng hàm tiết kiệm để đánh giá tác động của các chính sách tài khóa và tiền tệ đến tiết kiệm và đầu tư. Ví dụ, một chính sách giảm thuế có thể làm tăng thu nhập khả dụng và do đó tăng tiết kiệm (nếu MPS > 0).
- Ra quyết định tài chính cá nhân: Hiểu rõ về hàm tiết kiệm giúp mỗi cá nhân đưa ra các quyết định tài chính thông minh hơn, như xác định mức tiết kiệm phù hợp cho các mục tiêu dài hạn (mua nhà, hưu trí…).
Kết luận:
Hàm tiết kiệm là một công cụ hữu ích để hiểu rõ hơn về hành vi tiết kiệm và tác động của nó đến nền kinh tế. Việc nắm vững khái niệm và các yếu tố ảnh hưởng đến hàm tiết kiệm giúp chúng ta đưa ra các quyết định kinh tế và tài chính sáng suốt hơn.
