GNU General Public License (GNU GPL), hay còn gọi là Giấy phép Công cộng GNU, là một trong những giấy phép phần mềm tự do và nguồn mở (Free and Open Source Software – FOSS) phổ biến nhất trên thế giới. Được tạo ra bởi Richard Stallman cho dự án GNU, GNU GPL đảm bảo người dùng cuối có quyền tự do chạy, nghiên cứu, chia sẻ và sửa đổi phần mềm. Phiên bản đầu tiên ra mắt vào năm 1989, phiên bản 2 được phát hành năm 1991 và phiên bản 3 (phiên bản hiện tại) ra mắt năm 2007.
Logo chính thức của giấy phép GNU GPL phiên bản 3, biểu tượng cho phần mềm tự do
Quyền lợi và Nghĩa vụ khi sử dụng phần mềm dưới giấy phép GNU GPL
Sử dụng phần mềm được cấp phép theo GNU GPL đi kèm với một số quyền lợi và nghĩa vụ quan trọng.
Quyền lợi:
- Quyền sử dụng tự do: Người dùng có quyền sử dụng phần mềm cho bất kỳ mục đích nào mà không cần xin phép hoặc trả phí.
- Quyền sao chép và phân phối: Người dùng có quyền sao chép và phân phối phần mềm, có thể tính phí hoặc miễn phí.
- Quyền sửa đổi: Người dùng có quyền sửa đổi mã nguồn của phần mềm để phù hợp với nhu cầu cá nhân.
- Quyền phân phối phiên bản sửa đổi: Người dùng có quyền phân phối các phiên bản đã sửa đổi của phần mềm.
Nghĩa vụ:
- Bảo tồn thông báo bản quyền: Khi sao chép hoặc phân phối phần mềm, cần giữ lại tất cả các thông báo bản quyền gốc và tuyên bố từ chối trách nhiệm.
- Cung cấp mã nguồn: Nếu phân phối phiên bản đã sửa đổi, người dùng phải cung cấp mã nguồn của phiên bản đó theo giấy phép GNU GPL. Điều này đảm bảo rằng các thay đổi và cải tiến được chia sẻ với cộng đồng.
- Sử dụng giấy phép GNU GPL cho các phiên bản phái sinh: Bất kỳ phần mềm nào được tạo ra dựa trên phần mềm được cấp phép theo GNU GPL cũng phải được phát hành theo giấy phép GNU GPL.
Đặc tính “Virus” của GNU GPL và Tầm quan trọng của Mã nguồn Mở
GNU GPL thường được mô tả là có đặc tính “virus” vì tính chất lan tỏa và kế thừa của nó. Điều này có nghĩa là khi một phần mềm được xây dựng dựa trên một phần mềm khác được cấp phép theo GNU GPL, phần mềm mới đó cũng phải tuân thủ giấy phép GNU GPL. Điều này đảm bảo rằng mã nguồn vẫn mở và có thể truy cập được cho tất cả mọi người.
Mặc dù một số người lo ngại rằng việc công khai mã nguồn có thể tạo điều kiện cho tin tặc tìm ra các lỗ hổng bảo mật, nhưng thực tế đã chứng minh điều ngược lại. Mã nguồn mở cho phép cộng đồng rộng lớn kiểm tra, đánh giá và cải thiện bảo mật của phần mềm. Điều này thường dẫn đến các phần mềm mã nguồn mở an toàn hơn so với các phần mềm độc quyền.
Ví dụ về Phần mềm Sử dụng Giấy phép GNU GPL
Rất nhiều phần mềm phổ biến và quan trọng được cấp phép theo GNU GPL, bao gồm:
- Hệ điều hành Linux: Hạt nhân của hệ điều hành Linux được cấp phép theo GNU GPL, tạo nền tảng cho nhiều bản phân phối Linux khác nhau như Ubuntu, Debian và Fedora.
- Trình soạn thảo ảnh GIMP: GIMP là một trình soạn thảo ảnh mạnh mẽ và miễn phí, thường được so sánh với Adobe Photoshop.
- Hệ quản trị nội dung WordPress: WordPress là một trong những hệ quản trị nội dung (CMS) phổ biến nhất trên thế giới, được sử dụng để xây dựng các trang web và blog.
- Công cụ phát triển GCC (GNU Compiler Collection): Một bộ trình biên dịch mã nguồn mở rất quan trọng cho việc phát triển phần mềm.
Tóm lại, GNU GPL là giấy phép được cấp cho các phần mềm tự do và nguồn mở, cho phép người dùng sử dụng, sao chép, sửa đổi và phân phối phần mềm một cách tự do. Giấy phép này đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển và đổi mới trong lĩnh vực phần mềm.
