Giáo Dục Việt Nam Thời Phong Kiến là một quá trình dài, từ những hình thức sơ khai đến khi hình thành hệ thống trường lớp quy củ. Nền giáo dục này không chỉ chú trọng truyền đạt kiến thức mà còn đề cao việc bồi dưỡng đạo đức, hướng đến chân – thiện – mỹ.
Những Bước Khởi Đầu:
Trước thời nhà Lý, thông tin về hệ thống trường học còn rất hạn chế. Tuy nhiên, vẫn có nhiều người biết chữ, thậm chí uyên bác. Giáo dục thời kỳ này có thể được truyền dạy theo hình thức gia đình (cha truyền con nối) hoặc qua các lớp học nhỏ tại nhà.
Sự du nhập của chữ Hán đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng. Sĩ Nhiếp, Thái thú thời đó, được hậu thế tôn làm “Nam Giao học tổ” vì những đóng góp của ông trong việc truyền bá văn hóa, giáo dục.
Trong giai đoạn này, các chùa lớn cũng đóng vai trò là trung tâm học tập, nơi truyền dạy kinh sách nhà Phật và kiến thức Nho giáo. Các nhà sư không chỉ là những người có học thức cao mà còn tham gia vào chính trị, đào tạo đội ngũ trí thức cho đất nước.
Sự Hình Thành Hệ Thống Trường Học:
Năm 1070, vua Lý Thánh Tông cho xây dựng Văn Miếu ở Thăng Long để thờ Khổng Tử, đồng thời làm trường học đầu tiên của nước ta. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc phát triển giáo dục Nho học.
Năm 1076, vua Lý Nhân Tông tiếp tục cho lập trường Quốc Tử Giám, nơi dành cho con em quý tộc, quan lại và những người ưu tú. Quốc Tử Giám trở thành trường công danh giá nhất, được đầu tư cả về chất lượng và cơ sở vật chất.
Trường Công và Trường Tư:
Bên cạnh hệ thống trường công do nhà nước quản lý, còn có một mạng lưới trường tư do dân tự lập, thường được gọi là trường làng. Các trường tư này đóng vai trò quan trọng trong việc phổ biến kiến thức đến mọi tầng lớp nhân dân.
Các thầy đồ, những người có học thức, mở trường dạy học tại nhà hoặc tại các địa điểm do phụ huynh học sinh cung cấp. Chương trình học chủ yếu dựa trên sách vở Nho học, kinh sử, văn tuyển. Phương pháp giảng dạy linh hoạt, phù hợp với từng học sinh.
Thi Cử và Tuyển Chọn Nhân Tài:
Để tuyển chọn nhân tài, các triều đại phong kiến tổ chức các kỳ thi, từ cấp địa phương đến cấp quốc gia. Các kỳ thi này không chỉ đánh giá kiến thức mà còn kiểm tra khả năng ứng dụng vào thực tiễn.
Bên cạnh các kỳ thi chính thức, còn có các kỳ thi khảo khóa, khảo hạch để đánh giá năng lực học sinh và tạo cơ hội cho những người có thực học nhưng không có điều kiện tham gia các trường công.
Giáo dục Việt Nam thời phong kiến đã trải qua một quá trình phát triển lâu dài, từ những hình thức sơ khai đến khi hình thành hệ thống trường lớp quy củ. Nền giáo dục này không chỉ chú trọng truyền đạt kiến thức mà còn đề cao việc bồi dưỡng đạo đức, góp phần quan trọng vào sự phát triển của đất nước.