Câu tục ngữ “Giang sơn dễ đổi, bản tính khó dời” không chỉ là một lời khuyên răn, mà còn là một triết lý sâu sắc về bản chất con người, sự thay đổi và quán tính. Nó phản ánh một thực tế rằng, mặc dù thế giới bên ngoài có thể biến đổi, nhưng việc thay đổi những thói quen, tính cách đã ăn sâu vào tiềm thức lại là một thách thức lớn.
Quán tính, được tích lũy và củng cố qua thời gian, khiến chúng ta tin vào những phẩm chất hữu hạn của bản thân. Những câu nói quen thuộc như “Tôi là người hay nghĩ ngợi”, “Tôi quen với sự nóng nảy” thể hiện sự chấp nhận, thậm chí là bảo vệ, những quán tính này, coi chúng là bản chất không thể thay đổi.
Triết lý “giang sơn dễ đổi, bản tính khó dời” không mang ý nghĩa rằng sự thay đổi là bất khả thi, mà nhấn mạnh sự khó khăn và đòi hỏi nỗ lực to lớn để vượt qua quán tính.
Sự khó khăn trong việc thay đổi này được thể hiện rõ trong bộ phim “The Shawshank Redemption”, nơi những tù nhân bị đồng hóa với môi trường tù ngục và mất khả năng thích nghi với thế giới tự do. Tương tự, trong “Ma Trận”, Neo phải đối mặt với sự đau đớn khi “mở mắt” với thực tại, bởi vì anh chưa từng thực sự sử dụng chúng.
“Tại sao mắt tôi lại đau?” Neo hỏi.
Morpheus trả lời, “Bởi vì anh chưa từng bao giờ sử dụng chúng.”
Đối với những người quen với sự hung hăng, việc sống chậm lại là một cực hình, dù nó có thể cứu rỗi tâm hồn họ. Đối với những người ít vận động, việc đến phòng tập gym là một thử thách lớn, dù nó mang lại sức khỏe và sự tự tin.
Mỗi hành vi, dù tốt hay xấu, đều trở nên ăn sâu vào con người khi được củng cố và bảo vệ. Những thói quen tiêu cực khiến bạn phải trả giá bằng đau đớn và mất mát khi muốn thay đổi. Ngược lại, những thói quen tích cực giúp bạn duy trì sự cân bằng và khó sa ngã.
Chúng ta thường có xu hướng duy trì ở một tần số rung động nhất định, tạo nên một loại thực tại quen thuộc. Nhiều người, dù khác nhau về tên tuổi, lại có những phản ứng, suy nghĩ và hoàn cảnh tương tự nhau, như những bản sao của nhau.
Thay vì nổi loạn và cố gắng trở nên khác biệt, điều quan trọng là nhận thức được loại rung động mà mình đang có và thực tại mà nó tạo ra. Hãy tự hỏi, thực tại này có mang lại bình an và hạnh phúc hay không? Mục tiêu là hướng tới một thực tại mà bạn mong muốn. Mọi thứ xung quanh đều là tấm gương phản chiếu chính bạn.
Những câu nói như “Tôi khó thay đổi lắm”, “Chuyện ngồi thiền thật không dễ dàng” phản ánh sự phản kháng đến từ tần số rung động hiện tại. Khi bạn thay đổi tần số của mình, việc thay đổi sẽ trở nên dễ dàng hơn, việc ngồi thiền không còn là chướng ngại, và việc thư giãn không còn là sự gượng ép.
Nhờ thực hành, bạn sẽ bước vào một thực tại khác, nơi cách nhìn của bạn về cuộc sống sẽ thay đổi. Bạn sẽ không còn thấy những mối lo lắng, xáo động, hay bận tâm về những vấn đề ám ảnh bạn. Sự thay đổi là bước nhảy qua một rung động khác.
“Khi một cá nhân thay đổi, toàn bộ hệ thống thay đổi.” — Ram Dass
Khi một hành vi thay đổi, toàn bộ cuộc sống của một người sẽ thay đổi. Bất kỳ sự biến đổi nào, dù nhỏ đến đâu, cũng có thể tạo ra hiệu ứng cánh bướm, chuyển hóa cục diện cuộc đời. “Hành trình vạn dặm bắt đầu bằng một bước chân.”
Những người tìm được lối ra khỏi khó khăn, tìm được bình an và hạnh phúc là những người bắt tay vào thực hành quan sát và cải tiến bản thân. Họ không củng cố thêm thực tại khổ đau bằng cách đấu tranh và phán xét nó. Họ muốn một kết quả khác, nên họ hành động khác đi, gieo những hạt giống hoàn toàn khác.
Thay vì suy nghĩ miên man về những điều tiêu cực, hãy quan sát những suy nghĩ ấy và sống trong hiện tại. Thay vì giận dữ, hãy dừng lại và để ý đến sự nóng nảy bên trong. Thay vì ngắt lời người khác, hãy kiên nhẫn lắng nghe. Thay vì lo lắng về ngày mai, hãy tin tưởng và phó thác vào sự dẫn dắt của cuộc đời. Thay vì hối hả, hãy thao tác chậm lại cùng với nhịp thở đều đều.
Dù giang sơn dễ đổi bản tính khó dời, nhưng nó không phải là không thể thay đổi được. Quan trọng là bạn có thật sự muốn thay đổi hay không. Khi đã khao khát, sự kiên trì và nhẫn nại sẽ tự khắc xuất hiện. Đứng trước khao khát cháy bỏng, một quán tính dù đã bám rễ rất sâu cũng có thể bị nhổ phăng. Nhưng bạn phải hành động, hết lần này đến lần khác, mỗi ngày. Khao khát được biến đổi phải không được tàn lụi. Hãy làm thật, làm những gì đã được người thông thái khuyên răn. Hãy vâng phục và tin cậy vào lẽ phải. Và vì làm thật nên kết quả là thật.
Hiếm ai có được hạnh phúc mà không trải qua khổ luyện tu tập. Đa phần chúng ta đều bị những quán tính tiêu cực che lấp Chân Tâm. Bản tính khó dời không phải là để thử thách chướng ngại, mà là để khẳng định lòng tin và sức mạnh tinh thần của con người còn lớn mạnh nhiều lần hơn thế. “Giang sơn dễ đổi bản tính khó dời triết học” chính là ở chỗ đó: sự thay đổi đòi hỏi nhận thức, nỗ lực và lòng kiên trì không ngừng.
