Bài viết này tập trung vào việc Giăng Sáng đọc Hiểu, khai thác sâu sắc tác phẩm “Giăng Sáng” của Nam Cao, một tác phẩm tiêu biểu cho dòng văn học hiện thực phê phán trước Cách mạng tháng Tám. Chúng ta sẽ cùng nhau phân tích các đoạn trích, tìm hiểu về nhân vật, nghệ thuật và thông điệp mà tác giả gửi gắm, đồng thời rèn luyện kỹ năng đọc hiểu thông qua các bài tập và câu hỏi.
Đọc Hiểu “Chao ôi trăng đẹp quá” – Góc Nhìn Hiện Thực
Đọc hiểu Chao ôi trăng đẹp quá là chìa khóa để mở cánh cửa vào thế giới nội tâm của nhân vật Điền, một trí thức nghèo sống trong xã hội đầy rẫy bất công. Đoạn trích thể hiện sự giằng xé giữa vẻ đẹp của nghệ thuật và sự khắc nghiệt của cuộc sống, từ đó đặt ra những câu hỏi lớn về vai trò của văn chương.
Dưới đây là một đoạn trích tiêu biểu và các câu hỏi đọc hiểu đi kèm:
“Chao ôi! Trăng đẹp lắm! Trăng dịu dàng và trong trẻo và bình tĩnh. Nhưng trong trong những căn lều nát mà trăng làm cho cái bề ngoài trông cũng đẹp, biết bao người quằn quại, nức nở, nhăn nhó với những đau thương của kiếp mình! Biết bao tiếng nghiến răng và chửi rủa! Biết bao cực khổ và lầm than?… Không, không, Ðiền không thể nào mơ mộng được. Cái sự thật tàn nhẫn luôn luôn bày ra đấy. Sự thực giết chết những ước mơ lãng mạn gieo trong đầu óc Ðiền cái thứ văn chương của bọn nhàn rỗi quá. Ðiền muốn tránh sự thực, nhưng trốn tránh làm sao được? Vợ Ðiền khổ, con Ðiền khổ, cha mẹ Ðiền khổ. Chính Ðiền cũng khổ. Bao nhiêu người nữa, cùng một cảnh, khổ như Ðiền! Cái khổ làm héo một phần lớn những tính tình tươi đẹp của người ta. Tiếng đau khổ vang dội lên mạnh mẽ. Chao ôi! Chao ôi! Nghệ thuật không cần là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật có thể chỉ là tiếng đau khổ kia, thoát ra từ những kiếp lầm than, vang dội lên mạnh mẽ trong lòng Ðiền. Ðiền chẳng cần đi đâu cả. Ðiền chẳng cần trốn tránh, Ðiền cứ đứng trong lao khổ, mở hồn ra đón lấy tất cả những vang động của đời…”
(Trích “Giăng sáng”, Nam Cao)
Đọc hiểu về sự tương phản giữa vẻ đẹp trăng sáng và cuộc sống khổ cực của người dân trong tác phẩm Giăng Sáng
Câu hỏi đọc hiểu:
- Xác định chủ đề chính của đoạn trích.
- Phân tích sự đối lập giữa hình ảnh “trăng” và “căn lều nát” trong đoạn trích. Sự đối lập này có ý nghĩa gì?
- Tìm những câu văn thể hiện sự giằng xé trong tâm trạng của nhân vật Điền.
- Theo Điền, nghệ thuật nên là gì? Quan điểm này thể hiện tư tưởng nghệ thuật của Nam Cao như thế nào?
- Thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm qua đoạn trích là gì? Liên hệ với thực tế cuộc sống.
Phân Tích Nghệ Thuật và Phong Cách Văn Chương Nam Cao
Để giăng sáng đọc hiểu tác phẩm “Giăng sáng”, chúng ta cần chú ý đến những đặc điểm nghệ thuật nổi bật của Nam Cao:
- Ngôn ngữ: Giản dị, đời thường nhưng giàu sức gợi, thể hiện rõ giọng điệu trăn trở, day dứt của nhân vật.
- Xây dựng nhân vật: Nhân vật điển hình cho tầng lớp trí thức nghèo, luôn mang trong mình những mâu thuẫn nội tâm sâu sắc.
- Sử dụng các biện pháp tu từ: Điệp ngữ, câu hỏi tu từ, ẩn dụ… được sử dụng một cách hiệu quả để diễn tả cảm xúc và tư tưởng của nhân vật.
- Kết hợp giữa tự sự và trữ tình: Tác phẩm không chỉ kể lại câu chuyện mà còn thể hiện những suy tư, trăn trở của tác giả về cuộc đời và nghệ thuật.
Bài Tập Đọc Hiểu Mở Rộng
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
… Điền thương con lắm. Vút cái, Điền thấy Điền không thể nào đi được. Điền không thể sung sướng khi con Điền còn khổ. Chao ôi! Trăng đẹp lắm! Trăng dịu dàng và trong trẻo và bình tĩnh. Nhưng trong trong những căn lều nát mà trăng làm cho cái bề ngoài trông cũng đẹp, biết bao người quằn quại, nức nở, nhăn nhó với những đau thương của kiếp mình! Biết bao tiếng nghiến răng và chửi rủa! Biết bao cực khổ và lầm than?… Không, không, Điền không thể nào mơ mộng được. Cái sự thật tàn nhẫn luôn luôn bày ra đấy. Sự thực giết chết những ước mơ lãng mạn gieo trong đầu óc Điền cái thứ văn chương của bọn nhàn rỗi quá. Điền muốn tránh sự thực, nhưng trốn tránh làm sao được? Vợ Điền khổ, con Điền khổ, cha mẹ Điền khổ. Chính Điền cũng khổ. Bao nhiêu người nữa, cùng một cảnh, khổ như Điền! Cái khổ làm héo một phần lớn những tính tình tươi đẹp của người ta. Tiếng đau khổ vang dội lên mạnh mẽ. Chao ôi! Chao ôi! Nghệ thuật không cần là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật có thể chỉ là tiếng đau khổ kia, thoát ra từ những kiếp lầm than, vang dội lên mạnh mẽ trong lòng Điền. Điền chẳng cần đi đâu cả. Điền chẳng cần trốn tránh, Điền cứ đứng trong lao khổ, mở hồn ra đón lấy tất cả những vang động của đời …
Sáng hôm sau, Điền ngồi viết. Giữa tiếng con khóc, tiếng vợ gắt gỏng, tiếng léo xéo đòi nợ ngoài đầu xóm. Và cả tiếng chửi bới của một người láng giềng ban đêm mất gà.
(Trích Giăng sáng – Nam Cao)
Câu hỏi:
- Xác định và phân tích giá trị hiện thực của đoạn trích.
- Phân tích tâm trạng và hành động của nhân vật Điền trong đoạn trích. Điều này cho thấy điều gì về nhân cách của nhân vật?
- Giải thích ý nghĩa câu nói: “Nghệ thuật không cần là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật có thể chỉ là tiếng đau khổ kia, thoát ra từ những kiếp lầm than”.
- Đoạn trích cho thấy cái nhìn của Nam Cao về vai trò của người nghệ sĩ trong xã hội như thế nào?
- Liên hệ với một tác phẩm văn học khác mà bạn đã học để thấy được sự tương đồng hoặc khác biệt trong cách nhìn nhận về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống.
Thông qua việc giăng sáng đọc hiểu “Giăng sáng” của Nam Cao, chúng ta không chỉ hiểu sâu sắc hơn về tác phẩm mà còn rèn luyện được kỹ năng phân tích, đánh giá văn học, đồng thời có cái nhìn đa chiều hơn về cuộc sống và con người. Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn học tốt môn Ngữ văn và yêu thêm những tác phẩm văn học giá trị của dân tộc.
