1. Giá Thể Là Gì? Đặc Điểm Quan Trọng Cần Biết
1.1. Định Nghĩa Giá Thể
Giá thể (Growing media) là thuật ngữ chung chỉ các vật liệu hoặc hỗn hợp có khả năng giữ nước và tạo độ thông thoáng cần thiết để cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt. Giá thể có thể được sử dụng đơn lẻ hoặc phối trộn để tận dụng ưu điểm của từng loại, phù hợp với từng đối tượng cây trồng khác nhau.
1.2. Đặc Điểm Của Giá Thể Lý Tưởng
Một giá thể lý tưởng cần đáp ứng các tiêu chí sau:
- Khả năng giữ ẩm và hút ẩm tốt: Đảm bảo cây luôn có đủ nước để phát triển.
- Độ thoáng khí cao: Tạo điều kiện cho rễ cây hô hấp và trao đổi chất.
- pH trung tính và ổn định: Giúp cây hấp thụ dinh dưỡng tốt nhất.
- Khả năng tái sử dụng hoặc phân hủy an toàn: Thân thiện với môi trường.
- Dễ tạo lỗ gieo hạt và trồng cây: Thuận tiện cho quá trình canh tác.
- Trọng lượng nhẹ và dễ tìm: Tiết kiệm chi phí và công sức.
- Sạch bệnh: Không chứa mầm bệnh gây hại cho cây.
2. Giá Thể Có Loại Nào Sau Đây? Phân Loại Chi Tiết
Giá thể trồng cây được chia thành hai loại chính: giá thể hữu cơ và giá thể vô cơ.
2.1. Giá Thể Hữu Cơ
Giá thể hữu cơ có nguồn gốc từ các vật liệu tự nhiên, đã qua xử lý hoặc chưa. Một số loại giá thể hữu cơ phổ biến bao gồm:
- Xơ dừa: Giữ ẩm tốt, thân thiện với môi trường.
- Mụn dừa: Tạo độ thông thoáng cho đất, cải thiện khả năng thoát nước.
- Rêu than bùn (peat moss): Giữ ẩm tốt, lưu trữ chất dinh dưỡng.
- Trấu hun (biochar): Cải thiện cấu trúc đất, cung cấp kali.
2.2. Giá Thể Vô Cơ
Giá thể vô cơ có nguồn gốc từ khoáng chất hoặc vật liệu nhân tạo. Một số loại giá thể vô cơ phổ biến bao gồm:
- Viên đất nung: Giữ ẩm và thoát nước tốt, thông thoáng.
3. Các Nhóm Sản Phẩm Giá Thể Phổ Biến Hiện Nay
3.1. Giá Thể Phối Trộn Sẵn
Để tiết kiệm thời gian và công sức, nhiều nhà sản xuất đã cho ra đời các loại giá thể trộn sẵn, được phối trộn theo công thức tối ưu cho từng loại cây trồng.
- Giá thể ươm giống SFARM: Hỗn hợp hữu cơ thiết yếu cho giai đoạn ươm giống, giàu vi sinh vật có lợi.
- Giá thể trồng lan trộn sẵn: Phối trộn vỏ thông, bọt đá núi lửa, rêu đá, dớn vụ và khoáng chất vi lượng, đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của lan.
3.2. Giá Thể Hữu Cơ Tự Nhiên
- Xơ dừa, mụn dừa: Phụ phẩm của quá trình chế biến dừa, cần xử lý để loại bỏ chất chát trước khi sử dụng.
- Trấu hun: Sản phẩm đốt trấu tươi trong điều kiện yếm khí, cần phối trộn thêm các thành phần khác để cung cấp đủ dinh dưỡng.
- Than bùn: Lớp hữu cơ trên bề mặt đất, hình thành từ sự phân hủy thực vật trong điều kiện yếm khí.
- Mùn cưa: Phế phẩm trong chế biến gỗ, cần trộn thêm cát để tăng độ thoáng khí.
- Vỏ cây: Có thể sử dụng tươi, khô hoặc đã ủ.
3.3. Giá Thể Trơ Cứng
- Viên đất nung: Đất sét nung ở nhiệt độ cao, có khả năng giữ oxy và độ ẩm.
- Cát sỏi: Dễ tìm, chi phí thấp, cần rửa sạch và khử trùng trước khi sử dụng.
- Đá trân châu Perlite: Thủy tinh núi lửa có cấu trúc xốp, giúp cải thiện độ xốp của đất.
- Đá bọt Pumice: Đá núi lửa có nhiều lỗ rỗng, giúp lưu trữ không khí và thoát nước tốt.
- Đá Vermiculite: Khoáng chất ngậm nước, giúp cây hấp thụ kali, canxi và magie.
- Đất nung Akadama: Đất đỏ nung ở nhiệt độ cao, dùng để lót đáy chậu hoặc phủ bề mặt bonsai.
4. Công Dụng Của Giá Thể Trong Nông Nghiệp
Giá thể đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ cây trồng phát triển:
- Tạo môi trường cho rễ cây phát triển ổn định.
- Lưu trữ không khí, giúp rễ cây trao đổi chất dễ dàng.
- Hấp thụ và dự trữ nước, duy trì độ ẩm cần thiết.
- Cung cấp chất dinh dưỡng cho rễ cây.
- Giữ nhiệt, chống khô hạn.
5. Công Thức Phối Trộn Giá Thể Phổ Biến
Công thức phối trộn giá thể phụ thuộc vào loại cây trồng và điều kiện canh tác. Tuy nhiên, cần đảm bảo giá thể có độ tơi xốp, thoáng khí, giữ ẩm và thoát nước tốt. Một số công thức phổ biến:
- 1/3 phân hữu cơ + 1/3 đất cát + 1/3 chất hữu cơ hoai mục, than bùn.
- 40% mùn cưa đã mục + 40% phân vi sinh + 20% phân hữu cơ.
- 1/2 đất bột + 1/2 trấu hun + phân hữu cơ.
- 5 mụn dừa + 3 phân trùn quế + 2 trấu hun.
6. Sử Dụng Giá Thể Đúng Cách Để Cây Phát Triển Tốt
6.1. Xử Lý Giá Thể Trước Khi Sử Dụng
- Xử lý xơ dừa: Ngâm nước, rửa sạch, ủ vi sinh để loại bỏ tạp chất và chất chát.
- Rửa sạch bụi và hóa chất: Ngâm và rửa kỹ các loại giá thể để loại bỏ bụi bẩn và hóa chất.
6.2. Sử Dụng Giá Thể Ươm Giống SFARM
- Gieo hạt: Cho giá thể vào vỉ/khay ươm, gieo hạt ở độ sâu phù hợp, tưới phun sương.
- Cây cấy mô: Cho giá thể vào bầu ươm, tạo lỗ, đặt rễ cây vào và nén chặt, tưới nước giữ ẩm.
- Giâm cành: Cắm cành giâm trực tiếp vào giá thể, nén chặt gốc, tưới nước giữ ẩm.
- Trồng rau mầm: Cho giá thể vào khay, phun sương, gieo hạt, che sáng.
7. Ứng Dụng Giá Thể Trong Nông Nghiệp Hiện Đại
7.1. Trồng Cây Không Cần Đất
Sử dụng giá thể như xơ dừa, đá perlite, viên đất nung để hỗ trợ cây phát triển mà không cần đất.
7.2. Sử Dụng Giá Thể Trong Các Loại Cây Trồng
Giá thể được ứng dụng rộng rãi trong trồng cây cảnh, cây ăn quả, rau màu…
8. So Sánh Và Lựa Chọn Giá Thể Phù Hợp
Khi lựa chọn giá thể, cần xem xét các yếu tố như khả năng giữ ẩm, thoáng khí và dinh dưỡng. Mỗi loại giá thể có ưu nhược điểm riêng, phù hợp với từng loại cây trồng và điều kiện canh tác khác nhau.
Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về giá thể, các loại giá thể phổ biến và cách sử dụng chúng hiệu quả trong nông nghiệp. Chúc bạn thành công!
