Từ “gái thuyền quyên” gợi lên một vẻ đẹp mong manh, một số phận long đong. Nhưng “Gái Thuyền Quyên Là Gì” và ý nghĩa thực sự của cụm từ này có phải chỉ đơn thuần là vậy? Chúng ta hãy cùng nhau khám phá sâu hơn.
Nhiều người khi tìm hiểu về cụm từ này thường nhận được hai kết quả chính.
1. “Thuyền Quyên” – Nàng hầu yêu thầy?
Một cách giải thích phổ biến gắn “Thuyền Quyên” với một nữ học trò của Khuất Nguyên, người đã hết lòng chăm sóc thầy trong lúc ông bị hãm hại. Từ đó, “phận gái Thuyền Quyên” được hiểu là thân phận long đong, lận đận trong tình yêu.
Cách giải thích này nghe có vẻ cảm động, nhưng liệu nó có thực sự phản ánh đúng ý nghĩa sâu xa của cụm từ “gái thuyền quyên”?
2. “Thuyền Quyên” – Nhan sắc khuynh thành?
Một cách giải thích khác lại cho rằng “Thuyền Quyên” bắt nguồn từ tiếng Hán Việt “嬋娟” (chán-juān), mang ý nghĩa “xinh đẹp”. Theo đó, “gái thuyền quyên” đơn giản chỉ là “gái xinh đẹp”, “gái có nhan sắc”.
Tuy nhiên, nếu chỉ hiểu đơn thuần như vậy, thì câu hát “xin thương dùm phận gái thuyền quyên” lại trở nên vô nghĩa. Bởi lẽ, “gái đẹp” thì có gì đáng thương? Có người cho rằng “đẹp nhưng mà phận xấu”, nhưng liệu quan niệm này có thực sự thuyết phục?
3. “Thuyền Quyên” – Thân phận lênh đênh như “con đò”?
Vậy, “Thuyền Quyên” trong “Phận gái thuyền quyên” thực sự có nghĩa là gì?
Một cách giải thích khác, có lẽ gần gũi hơn với tâm tư của người Việt, cho rằng “Thuyền Quyên” là cách đọc trại âm của “船身” (chuán-shēn) trong tiếng Hán, có nghĩa là “thân thuyền”, hay “con đò”.
Từ đó, “Phận gái thuyền quyên” mang ý nghĩa “Phận gái như con đò”, lênh đênh, trôi nổi, không biết bến bờ nào là bến đỗ. Cách giải thích này phù hợp với những câu ca dao, tục ngữ quen thuộc về thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến: “Phận gái mười hai bến nước, trong nhờ đục chịu”, “Thuyền theo lái, gái theo chồng”…
Như vậy, khi hát “xin thương dùm phận gái thuyền quyên”, người ta đang thương cảm cho thân phận long đong, vất vả của người phụ nữ, chịu nhiều thiệt thòi và bất công trong xã hội cũ.
