Bài thơ “Tây Tiến” của Quang Dũng là một tác phẩm tiêu biểu của thơ ca kháng chiến, khắc họa thành công hình ảnh người lính Tây Tiến và vẻ đẹp núi rừng Tây Bắc. Để nắm vững kiến thức và kỹ năng đọc Hiểu Tây Tiến, chúng ta sẽ cùng nhau phân tích các dạng câu hỏi thường gặp và gợi ý đáp án chi tiết.
Các Dạng Đề Đọc Hiểu Tây Tiến Thường Gặp
Đề Số 1: Phân Tích Đoạn Thơ và Liên Hệ Thực Tế
“Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
Tây Tiến người đi không hẹn ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”
Câu 1: Hoàn cảnh sáng tác của bài thơ “Tây Tiến”?
Câu 2: Phân tích hiệu quả của phép lặp từ “Tây Tiến” trong đoạn trích.
Câu 3: Cảm nhận về hình ảnh người lính qua hai câu thơ “Áo bào thay chiếu anh về đất/Sông Mã gầm lên khúc độc hành”. Liên hệ với tinh thần yêu nước trong thời đại ngày nay.
Gợi Ý Đáp Án:
Câu 1:
Hoàn cảnh sáng tác bài thơ “Tây Tiến”:
- Bối cảnh lịch sử: Tây Tiến là đơn vị quân đội được thành lập năm 1947, có nhiệm vụ phối hợp với bộ đội Lào, bảo vệ biên giới Việt – Lào và tiêu hao lực lượng Pháp ở Thượng Lào và miền Tây Bắc Việt Nam. Địa bàn hoạt động chủ yếu là vùng rừng núi hiểm trở, nơi sinh sống của đồng bào các dân tộc thiểu số.
- Hoàn cảnh ra đời bài thơ: Quang Dũng từng là một người lính trong đoàn quân Tây Tiến. Năm 1948, ông chuyển sang đơn vị khác. Năm 1949, tại Phù Lưu Chanh (Hà Đông), nhớ về đơn vị cũ, ông viết bài thơ “Tây Tiến”. Bài thơ sau đó được in trong tập “Mây đầu ô” (1986).
Câu 2:
Hiệu quả của phép lặp từ “Tây Tiến”:
- Nhấn mạnh nỗi nhớ da diết, thường trực trong lòng nhà thơ về đoàn quân Tây Tiến.
- Tạo ấn tượng sâu sắc về hình ảnh trung tâm của bài thơ, làm nổi bật vẻ đẹp và tinh thần của người lính Tây Tiến.
- Góp phần tạo nên âm hưởng hào hùng, bi tráng cho toàn bài thơ.
Câu 3:
Cảm nhận về hình ảnh người lính và liên hệ thực tế:
- Hai câu thơ “Áo bào thay chiếu anh về đất/Sông Mã gầm lên khúc độc hành” thể hiện sự hy sinh cao cả của người lính Tây Tiến. Họ ngã xuống nơi chiến trường, không có đến manh chiếu che thân, nhưng sự hy sinh ấy lại được nâng tầm bởi hình ảnh “áo bào”, biểu tượng của sự vinh quang và lòng dũng cảm.
- Hình ảnh “Sông Mã gầm lên khúc độc hành” vừa gợi sự dữ dội của chiến tranh, vừa thể hiện sự tiếc thương, tôn kính của thiên nhiên đối với những người con ưu tú của dân tộc.
- Liên hệ thực tế: Tinh thần yêu nước của người lính Tây Tiến tiếp tục được phát huy trong thời đại ngày nay. Những người lính hiện đại, dù trong thời bình hay thời chiến, vẫn luôn sẵn sàng hy sinh, bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn hòa bình và độc lập cho dân tộc.
Đề Số 2: Phân Tích Nội Dung và Nghệ Thuật
Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu:
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
Câu 1: Xác định thể thơ của đoạn trích.
Câu 2: Nêu nội dung chính của đoạn thơ.
Câu 3: Phân tích tác dụng của việc sử dụng từ Hán Việt trong đoạn thơ.
Câu 4: Chỉ ra và phân tích hiệu quả của phép tu từ nói giảm.
Câu 5: Viết đoạn văn ngắn trình bày cảm nhận về vẻ đẹp của người lính xưa và nay.
Gợi Ý Đáp Án:
Câu 1:
Thể thơ: Thất ngôn (bảy chữ).
Câu 2:
Nội dung chính: Đoạn thơ khắc họa chân dung người lính Tây Tiến với vẻ đẹp ngoại hình độc đáo, tâm hồn lãng mạn, lý tưởng cao đẹp và sự hy sinh anh dũng.
Câu 3:
Tác dụng của từ Hán Việt:
- Tạo sắc thái trang trọng, cổ kính.
- Mang ý nghĩa khái quát, làm tăng tính biểu cảm.
- Tôn vinh vẻ đẹp của người lính Tây Tiến, tạo nên âm hưởng hào hùng.
Câu 4:
Phép tu từ nói giảm: “Áo bào thay chiếu anh về đất”.
- Tác dụng: Giảm bớt sự bi thương, đau đớn trước cái chết của người lính. Gợi sự thanh thản, nhẹ nhàng, coi cái chết là sự trở về với đất mẹ.
Câu 5:
Đoạn văn cảm nhận:
Người lính Tây Tiến hiện lên với vẻ đẹp vừa bi tráng, vừa lãng mạn. Họ là những chàng trai Hà Nội hào hoa, mang trong mình lý tưởng cao đẹp, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc. Ngày nay, hình ảnh người lính vẫn luôn là biểu tượng cho lòng yêu nước, tinh thần quả cảm và ý chí kiên cường của dân tộc.
Đề Số 3: Phân Tích Tâm Trạng và Nghệ Thuật Biểu Đạt
“…Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành…”
Câu 1: Đoạn thơ thể hiện tâm trạng gì của tác giả? Vì sao tác giả dùng từ “đoàn binh” thay vì “đoàn quân”?
Câu 2: Phân tích vai trò của các từ “không mọc tóc”, “xanh màu lá” trong việc khắc họa chân dung người lính Tây Tiến.
Câu 3: Vẻ đẹp tâm hồn người lính Tây Tiến được thể hiện qua các từ “mộng”, “mơ” như thế nào?
Câu 4: Ý nghĩa tu từ của cụm từ “anh về đất”?
Câu 5: Viết đoạn văn ngắn bày tỏ suy nghĩ về trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc của tuổi trẻ ngày nay.
Gợi Ý Đáp Án:
Câu 1:
Tâm trạng tác giả: Vừa ngợi ca vẻ đẹp hào hùng, lãng mạn của người lính, vừa thể hiện sự xót xa, tiếc thương trước những hy sinh mất mát.
- Từ “đoàn binh” mang âm hưởng Hán Việt, gợi sự trang trọng, hùng dũng.
Câu 2:
Vai trò của “không mọc tóc”, “xanh màu lá”:
- Tái hiện chân thực hiện thực khốc liệt của chiến tranh, bệnh tật.
- Làm nổi bật vẻ đẹp độc đáo, phi thường của người lính Tây Tiến.
Câu 3:
Vẻ đẹp tâm hồn qua “mộng”, “mơ”:
- Thể hiện khát vọng lập công, lý tưởng cao đẹp.
- Gợi sự lãng mạn, nhớ nhung về quê hương, gia đình.
Câu 4:
Ý nghĩa tu từ của “anh về đất”:
- Nói giảm, nói tránh về cái chết.
- Gợi sự thanh thản, an yên khi trở về với đất mẹ.
Câu 5:
Đoạn văn về trách nhiệm bảo vệ Tổ quốc:
Tuổi trẻ ngày nay có trách nhiệm tiếp nối truyền thống yêu nước, bảo vệ Tổ quốc bằng nhiều hành động thiết thực: học tập, rèn luyện, tham gia các hoạt động xã hội, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc…
Kết Luận
Đọc hiểu Tây Tiến không chỉ giúp chúng ta nắm vững nội dung, nghệ thuật của bài thơ mà còn khơi gợi lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc. Hy vọng rằng, với những phân tích và gợi ý trên, bạn sẽ tự tin hơn khi đối diện với các dạng đề đọc hiểu liên quan đến tác phẩm này.
