Bài thơ “Khóc giữa chiêm bao” của Vương Trọng là một khúc ca nghẹn ngào về tình mẫu tử thiêng liêng, tái hiện hình ảnh người mẹ tảo tần, lam lũ trong những năm tháng cơ cực, và tiếng khóc xé lòng của người con trong giấc mơ, khi khoảng cách giữa hai người là vực thẳm thời gian và không gian. Dưới đây là các câu hỏi đọc hiểu và phân tích sâu sắc về bài thơ này:
Phân Tích Đoạn Trích “Đã Có Lần Con Khóc Giữa Chiêm Bao”
Đã có lần con khóc giữa chiêm bao
Khi hình mẹ hiện về năm khốn khó
Đồng sau lụt, bờ đê sụt lở
Mẹ gánh gồng xộc xệch hoàng hôn.
Anh em con chịu đói suốt ngày tròn
Trong chạng vạng ngồi co ro bậu cửa
Có gì nấu đâu mà nhóm lửa
Ngô hay khoai còn ở phía mẹ về…
Chiêm bao tan nước mắt dầm dề
Con gọi mẹ một mình trong đêm vắng
Dù tiếng lòng con chẳng thể nào vang vọng
Tới vuông đất mẹ nằm lưng núi quê hương.
(Trích “Khóc giữa chiêm bao”, Vương Trọng)
Câu 1: Những chi tiết nào khắc họa “năm khốn khó” trong đoạn trích? Phương thức biểu đạt chính được sử dụng là gì?
Câu 2: Xác định và phân tích hiệu quả nghệ thuật của một biện pháp tu từ trong hai dòng thơ sau:
“Dù tiếng lòng con chẳng thể nào vang vọng
Tới vuông đất mẹ nằm lưng núi quê hương.”
Câu 3: Diễn giải ý nghĩa sâu xa của câu thơ: “Mẹ gánh gồng xộc xệch hoàng hôn”.
Câu 4: Thông điệp nào từ đoạn trích chạm đến trái tim bạn nhất? Giải thích lý do.
Câu 5: Từ cảm xúc gợi lên bởi đoạn trích, hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) về tầm quan trọng của việc trân trọng những giá trị hiện tại trong cuộc sống.
Câu 6: Dựa trên nội dung đoạn trích, trình bày suy nghĩ của bạn (khoảng 200 chữ) về ý nghĩa của tình yêu thương và lòng hiếu kính đối với cha mẹ.
Gợi Ý Đáp Án Đọc Hiểu
Câu 1:
- Những hình ảnh và chi tiết diễn tả “năm khốn khó”: “đồng sau lụt, bờ đê sụt lở”, “mẹ gánh gồng xộc xệch”, “chịu đói suốt ngày tròn”, “ngồi co ro bậu cửa”, “có gì nấu đâu mà nhóm lửa”, “ngô hay khoai còn ở phía mẹ về…”.
- Phương thức biểu đạt chính: Biểu cảm, kết hợp miêu tả.
Câu 2:
- Biện pháp tu từ: Ẩn dụ (“vuông đất” chỉ phần mộ của mẹ).
- Tác dụng: Gợi hình ảnh chân thực, làm dịu nỗi đau mất mát, đồng thời thể hiện sự kính trọng, thiêng liêng đối với người mẹ đã khuất.
Câu 3:
- “Mẹ gánh gồng xộc xệch hoàng hôn” là hình ảnh người mẹ nghèo khó, vất vả mưu sinh trong buổi chiều tà, gợi sự tần tảo, nhọc nhằn.
- Câu thơ thể hiện tình thương xót, sự thấu hiểu sâu sắc và lòng biết ơn vô hạn của người con dành cho mẹ.
Câu 4:
- Thông điệp gợi ý: “Tình mẫu tử là tình cảm thiêng liêng và cao quý nhất.” Lý do: Tình mẹ là điểm tựa vững chắc, là nguồn động viên lớn lao giúp con vượt qua mọi khó khăn. Dù mẹ đã đi xa, tình yêu thương ấy vẫn sống mãi trong trái tim con.
Câu 5:
- Trân trọng những gì đang có là biết ơn, nâng niu những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
- Trân trọng hiện tại giúp ta hạnh phúc hơn, yêu đời hơn, có động lực để phấn đấu. Nó cũng giúp ta tránh xa ảo tưởng, biết sống thực tế. Hãy trân trọng gia đình, bạn bè, những khoảnh khắc bình dị, những cơ hội đến với mình. Đừng để đến khi mất đi mới thấy hối tiếc.
- (Dẫn chứng minh họa)
Câu 6:
- Yêu thương, hiếu kính cha mẹ là tình cảm thiêng liêng, cao đẹp nhất. Đó là lòng biết ơn, sự kính trọng, hiếu thảo.
- Cha mẹ là người sinh thành, dưỡng dục ta nên người. Yêu thương, hiếu kính cha mẹ là đạo lý làm người, là nền tảng của một xã hội tốt đẹp.
- Thể hiện tình yêu thương bằng những hành động thiết thực, quan tâm, chăm sóc cha mẹ khi còn có thể. Lắng nghe, chia sẻ, thấu hiểu những nỗi lo của cha mẹ.
- (Mở rộng, liên hệ thực tế)
Người mẹ tảo tần gánh gồng dưới ánh hoàng hôn, một biểu tượng của sự hy sinh và vất vả nuôi con khôn lớn trong bài thơ “Khóc giữa chiêm bao”.
Nỗi cô đơn và xót xa của người con khi nhớ về mẹ trong đêm vắng, thể hiện sự day dứt và tình cảm sâu nặng trong “Khóc giữa chiêm bao” của Vương Trọng.
Những dòng thơ trong “Khóc giữa chiêm bao” không chỉ là tiếng khóc của một người con trong giấc mơ, mà còn là tiếng lòng của mỗi chúng ta, những người luôn mang trong tim hình bóng mẹ, tình yêu thương gia đình, và những ký ức đẹp đẽ của tuổi thơ. Hãy trân trọng những gì mình đang có, yêu thương và báo hiếu cha mẹ khi còn có thể.