a) Địa hình và Đất đai
Địa hình Trung Quốc vô cùng đa dạng, được phân chia rõ rệt thành hai khu vực Đông – Tây bởi kinh tuyến 105°Đ.
-
Miền Tây: Khu vực này nổi bật với những dãy núi cao và sơn nguyên đồ sộ, xen kẽ là các bồn địa và cao nguyên rộng lớn, cùng với nhiều hoang mạc bao la. Đất đai chủ yếu là đất xám hoang mạc và bán hoang mạc, ít màu mỡ.
-
Miền Đông: Trái ngược với miền Tây, miền Đông lại là sự trải dài của các đồng bằng châu thổ màu mỡ, được bồi đắp bởi phù sa sông ngòi, cùng với những đồi núi thấp.
Địa hình cao nguyên khắc nghiệt ở Tây Tạng, thể hiện rõ điều kiện tự nhiên khó khăn cho sản xuất nông nghiệp.
Ảnh hưởng của địa hình và đất đai:
- Miền Tây: Địa hình hiểm trở gây nhiều khó khăn cho giao thông và sản xuất nông nghiệp. Chỉ một số khu vực nhất định có điều kiện thuận lợi để phát triển lâm nghiệp và chăn nuôi gia súc.
- Miền Đông: Địa hình đồng bằng và đất phù sa tạo điều kiện lý tưởng để phát triển các vùng nông nghiệp trù phú, cung cấp lương thực cho cả nước.
b) Khí hậu
Khí hậu Trung Quốc vô cùng đa dạng do lãnh thổ rộng lớn, trải dài trên nhiều vĩ độ.
-
Phần lớn lãnh thổ nằm trong vùng khí hậu ôn đới.
-
Khu vực phía nam mang đặc điểm của khí hậu cận nhiệt đới và nhiệt đới.
-
Khí hậu phân hóa rõ rệt giữa các vùng miền.
- Miền Tây: Khí hậu lục địa khô hạn, lượng mưa rất ít, nhiệt độ dao động lớn giữa ngày và đêm cũng như giữa các mùa.
- Miền Đông: Khí hậu gió mùa nóng ẩm, mùa hè mưa nhiều, mùa đông lạnh và khô.
- Khu vực núi và sơn nguyên cao: Khí hậu núi cao với mùa đông lạnh giá và mùa hè mát mẻ.
Bản đồ khí hậu Trung Quốc, minh họa sự phân hóa đa dạng từ ôn đới lục địa đến cận nhiệt đới ẩm.
Ảnh hưởng của khí hậu:
Khí hậu đa dạng tạo điều kiện cho Trung Quốc phát triển nhiều loại cây trồng khác nhau, từ lúa gạo ở vùng đồng bằng đến các loại cây ôn đới ở vùng núi. Tuy nhiên, khí hậu khắc nghiệt ở một số vùng cũng gây khó khăn cho sản xuất nông nghiệp và đời sống của người dân.
c) Sông ngòi và Hồ
Trung Quốc sở hữu một mạng lưới sông ngòi dày đặc và nhiều hồ lớn.
-
Sông ngòi:
- Nhiều con sông lớn chảy qua lãnh thổ như Trường Giang (Dương Tử) và Hoàng Hà.
- Hạ lưu các sông bồi đắp nên những đồng bằng rộng lớn và màu mỡ.
- Phần lớn các sông có hướng chảy từ tây sang đông, với lưu lượng nước lớn.
-
Hồ:
- Nhiều hồ lớn như Động Đình và Thái Hồ.
Đập Tam Hiệp trên sông Dương Tử, minh họa tiềm năng thủy điện to lớn của hệ thống sông ngòi Trung Quốc.
Ảnh hưởng của sông ngòi và hồ:
- Sông ngòi: Thuận lợi cho giao thông vận tải, cung cấp nguồn thủy điện lớn, và nước tưới cho sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt.
- Hồ: Đóng vai trò là nơi dự trữ nước ngọt quan trọng, có giá trị lớn đối với nông nghiệp và phát triển du lịch.
d) Biển
Trung Quốc có đường bờ biển dài và vùng biển rộng lớn.
- Vùng biển rộng lớn với nhiều ngư trường lớn, giàu tiềm năng hải sản.
- Đường bờ biển dài khoảng 9000 km với nhiều vịnh biển sâu như Đại Liên, Hàng Châu, Hải Châu…
- Nhiều bãi biển đẹp như Đáp Đầu, Thiên Tân, Đường Lâm…
Ảnh hưởng của biển:
Tài nguyên biển phong phú tạo điều kiện thuận lợi cho Trung Quốc phát triển các ngành kinh tế biển như khai thác và đánh bắt thủy sản, công nghiệp chế biến hải sản, và du lịch biển.
e) Tài nguyên Sinh vật
Trung Quốc có sự đa dạng sinh học cao.
- Diện tích rừng tự nhiên lớn, chiếm khoảng 19% diện tích lãnh thổ.
- Rừng đa dạng với nhiều loại khác nhau: rừng lá kim, rừng hỗn hợp, rừng lá rộng, rừng cận nhiệt đới ẩm (ở miền Đông), và thảo nguyên, hoang mạc, bán hoang mạc (ở miền Tây).
- Rừng là nơi sinh sống của nhiều loài động vật quý hiếm như báo gấm, sói xám, gấu trúc…
Gấu trúc lớn, loài động vật quý hiếm thể hiện sự phong phú của hệ sinh thái rừng ở Trung Quốc.
Ảnh hưởng của tài nguyên sinh vật:
Rừng cung cấp gỗ, dược liệu quý, và tạo tiềm năng lớn cho phát triển du lịch sinh thái.
g) Tài nguyên Khoáng sản
Trung Quốc là một quốc gia giàu tài nguyên khoáng sản.
- Khoáng sản đa dạng và phong phú, với trữ lượng lớn của nhiều loại như than, quặng kim loại màu, đất hiếm, quặng kim loại đen, và các khoáng sản phi kim loại.
- Khoáng sản phân bố rộng khắp trên cả nước.
Ảnh hưởng của tài nguyên khoáng sản:
Tài nguyên khoáng sản phong phú là điều kiện thuận lợi để Trung Quốc phát triển các ngành công nghiệp nặng, công nghiệp chế biến, và giao thương với các nước trên thế giới.