Sự hình thành nhà nước Văn Lang và Âu Lạc là một quá trình tất yếu trong lịch sử Việt Nam. Mặc dù có sự khác biệt về thời gian và bối cảnh, nhưng hai nhà nước này có những điểm tương đồng trong cơ sở hình thành.
Điểm giống nhau quan trọng nhất trong cơ sở hình thành Nhà nước Văn Lang và Nhà nước Âu Lạc là do yêu cầu chống ngoại xâm, bảo vệ kinh tế nông nghiệp và làm thủy lợi.
Yếu tố này thể hiện rõ nét qua:
-
Nhu cầu trị thủy: Nền văn minh lúa nước là nền tảng kinh tế chủ đạo của cả Văn Lang và Âu Lạc. Việc khai thác và canh tác lúa nước đòi hỏi phải có hệ thống thủy lợi để tưới tiêu, chống úng lụt. Các công trình thủy lợi lớn cần sự hợp tác và quản lý của một tổ chức có quyền lực, đó chính là nhà nước.
-
Yêu cầu bảo vệ kinh tế: Nền kinh tế nông nghiệp dễ bị tổn thương bởi thiên tai và các cuộc xâm lược. Vì vậy, việc xây dựng một nhà nước vững mạnh để bảo vệ mùa màng, bảo vệ cuộc sống của người dân là một yêu cầu cấp thiết.
-
Nhu cầu chống ngoại xâm: Lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta luôn gắn liền với các cuộc chiến tranh chống ngoại xâm. Sự hình thành nhà nước là để tập hợp sức mạnh của cộng đồng, tạo thành một lực lượng thống nhất để chống lại kẻ thù.
Ngoài ra, còn một số yếu tố khác cũng góp phần vào sự hình thành của hai nhà nước này như:
-
Sự phát triển của lực lượng sản xuất: Sự phát triển của nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp đã tạo ra của cải dư thừa, làm tiền đề cho sự phân hóa xã hội và hình thành nhà nước.
-
Sự phân hóa xã hội: Xã hội dần phân chia thành các tầng lớp khác nhau, có người giàu, người nghèo, người có quyền lực, người không có quyền lực. Sự phân hóa này dẫn đến mâu thuẫn xã hội và đòi hỏi phải có một tổ chức đứng ra điều hòa, giải quyết, đó chính là nhà nước.
-
Ảnh hưởng của các nền văn minh bên ngoài: Văn Lang và Âu Lạc chịu ảnh hưởng của các nền văn minh lân cận như Trung Quốc, Ấn Độ. Tuy nhiên, hai nhà nước này đã tiếp thu và vận dụng một cách sáng tạo những yếu tố bên ngoài để xây dựng một nền văn minh riêng, đậm đà bản sắc dân tộc.
Tóm lại, điểm giống nhau trong cơ sở hình thành Nhà nước Văn Lang và Nhà nước Âu Lạc là do yêu cầu chống ngoại xâm, bảo vệ kinh tế nông nghiệp và làm thủy lợi. Đây là những yếu tố khách quan, xuất phát từ nhu cầu thực tế của cuộc sống và sản xuất, thúc đẩy sự ra đời của nhà nước. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng, quá trình hình thành nhà nước là một quá trình phức tạp, chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác nhau, cả khách quan lẫn chủ quan. Việc hiểu rõ những yếu tố này sẽ giúp chúng ta hiểu sâu sắc hơn về lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta.
