Quảng Ngãi, mảnh đất giàu truyền thống lịch sử và văn hóa, đang sở hữu một kho tàng di sản vô giá. Từ những di tích khảo cổ học mang tầm quốc gia đặc biệt đến những làng nghề truyền thống lâu đời, Di Sản Văn Hóa ở Quảng Ngãi không chỉ là niềm tự hào của người dân địa phương mà còn là nguồn tài nguyên quan trọng cho sự phát triển bền vững của tỉnh.
Văn hóa Sa Huỳnh – Nền văn minh rực rỡ
Nói đến di sản văn hóa ở Quảng Ngãi, không thể không nhắc đến Văn hóa Sa Huỳnh (VHSH), một nền văn minh cổ đại đã từng phát triển rực rỡ trên vùng đất này. Với 26 di tích đã được khai quật, VHSH là minh chứng cho sự sáng tạo và tinh hoa của người Việt cổ. Khu vực bảo vệ di tích VHSH bao gồm địa điểm Phú Khương và Gò Ma Vương, xã Phổ Khánh, là những điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn khám phá lịch sử và văn hóa của vùng đất Quảng Ngãi.
Quần thể di tích VHSH bao gồm:
- Di tích Long Thạnh (Gò Ma Vương)
- Di tích Thạnh Đức (phường Phổ Thạnh)
- Di tích Phú Khương (xã Phổ Khánh)
- Quần thể di tích Chămpa
- Đầm An Khê
- Sông Cửa Lỗ
Đầm An Khê, một phần quan trọng của không gian văn hóa Sa Huỳnh, Quảng Ngãi, nhìn từ trên cao.
Cư dân Sa Huỳnh xưa đã xây dựng một nền văn hóa độc đáo, để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử Việt Nam. Vùng đất Sa Huỳnh với cửa biển thuận lợi từng là điểm giao thương quan trọng, nơi hội tụ của nhiều nền văn hóa khác nhau.
Đồng muối Sa Huỳnh – Di sản văn hóa phi vật thể
Đồng muối Sa Huỳnh không chỉ là nơi sản xuất muối mà còn là một phần không thể tách rời của Di tích Quốc gia đặc biệt VHSH. Nghề làm muối ở đây mang tính đại diện cho bản sắc cộng đồng, được truyền từ đời này sang đời khác.
Hoạt động sản xuất muối thủ công truyền thống tại đồng muối Sa Huỳnh, Quảng Ngãi, một di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Ngày 10/12/2024, Nghề làm Muối Sa Huỳnh vinh dự được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là sự khẳng định giá trị văn hóa lâu đời và là động lực để bảo tồn, phát huy nghề muối truyền thống.
Làng du lịch cộng đồng Gò Cỏ – Nét đẹp văn hóa Chămpa
Làng du lịch cộng đồng Gò Cỏ nằm trong vùng lõi của không gian VHSH, mang vẻ đẹp hoang sơ và những nét đặc trưng của văn hóa Chămpa. Những đền thờ, miếu mạo cổ kính, những giếng đá và cầu đá từ thời Vương quốc Chămpa vẫn được người dân gìn giữ. Làng Gò Cỏ là điểm đến lý tưởng cho du khách muốn khám phá văn hóa Chămpa và trải nghiệm cuộc sống của người dân địa phương.
Đảo Lý Sơn – Tinh hoa di sản biển đảo
Đảo Lý Sơn là một viên ngọc quý của Quảng Ngãi, nơi hội tụ những giá trị văn hóa và địa chất độc đáo. Với những thắng cảnh tuyệt tác được hình thành từ núi lửa, Lý Sơn mang trong mình dấu vết của con đường giao thương tơ lụa và gốm sứ. Nơi đây còn là sự giao thoa của các nền văn hóa lớn như Chămpa, Sa Huỳnh và Đại Việt.
Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa là một di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đặc trưng của đảo Lý Sơn, thể hiện lòng tri ân đối với những người lính đã hy sinh để bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.
Bảo tồn và phát huy di sản – Hướng tới phát triển bền vững
Quảng Ngãi hiện có 285 di tích, trong đó có nhiều di tích cấp quốc gia đặc biệt và cấp quốc gia. Tỉnh đang nỗ lực bảo tồn, trùng tu và phát huy giá trị của các di tích này, đồng thời gắn kết với phát triển du lịch.
Các di tích lịch sử – văn hóa như Khu lưu niệm Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Khu chứng tích Sơn Mỹ, Đền thờ Anh hùng dân tộc Trương Định thu hút hàng nghìn lượt khách tham quan mỗi năm. Bên cạnh đó, các di sản văn hóa phi vật thể như Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa, Lễ hội đua thuyền Tứ Linh, Nghệ thuật cồng chiêng của dân tộc Cor cũng được bảo tồn và phát huy.
Quảng Ngãi đã ban hành Đề án Bảo tồn và Phát huy giá trị hệ thống di tích lịch sử – văn hóa, danh lam thắng cảnh trên địa bàn tỉnh đến năm 2030, với mục tiêu biến di sản văn hóa thành nguồn lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh. Tỉnh tập trung đầu tư, tôn tạo các di tích, phục dựng các lễ hội truyền thống và đẩy mạnh xã hội hóa công tác bảo tồn di sản.
Quảng Ngãi đang hướng tới phát triển du lịch sinh thái, du lịch xanh, phát huy giá trị văn hóa di sản và xây dựng chuỗi sản phẩm du lịch đặc thù. Với những nỗ lực không ngừng, Quảng Ngãi đang dần khẳng định vị thế là một điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch Việt Nam, nơi du khách có thể khám phá những giá trị văn hóa độc đáo và trải nghiệm những điều thú vị.
