Cuộc dẹp loạn 12 sứ quân là một giai đoạn lịch sử quan trọng, đánh dấu sự chấm dứt thời kỳ hỗn loạn và mở ra một kỷ nguyên thống nhất cho dân tộc Việt Nam. Vậy, 12 sứ quân là ai? Họ là những thủ lĩnh địa phương nổi lên sau khi nhà Ngô suy yếu, cát cứ các vùng đất và tạo nên một bức tranh phân tranh quyền lực phức tạp.
Đinh Bộ Lĩnh, sau này là Đinh Tiên Hoàng, chính là người đã đứng lên dẹp loạn 12 sứ quân. Xuất thân từ vùng Đại Hoàng (Ninh Bình ngày nay), ông sớm bộc lộ tài năng quân sự và khả năng lãnh đạo.
Sau khi Ngô Quyền qua đời năm 944, triều đình nhà Ngô trở nên suy yếu, không thể kiểm soát được các địa phương. Đây là cơ hội để các thế lực nổi lên, hình thành nên 12 sứ quân, mỗi người cát cứ một vùng và không phục tùng triều đình trung ương. Tình hình này đẩy đất nước vào cảnh loạn lạc, người dân lâm vào cảnh lầm than.
Đinh Bộ Lĩnh, nhận thấy nguy cơ này, đã tập hợp lực lượng, xây dựng căn cứ tại Hoa Lư (Ninh Bình). Ông chiêu mộ nhân tài, rèn vũ khí, tích trữ lương thảo, chuẩn bị cho cuộc chiến thống nhất đất nước.
Từ căn cứ Hoa Lư, Đinh Bộ Lĩnh đã tiến hành các chiến dịch quân sự, lần lượt đánh bại các sứ quân. Bên cạnh đó, ông cũng sử dụng các biện pháp chính trị mềm dẻo, chiêu hàng, liên kết với một số sứ quân để tăng cường lực lượng.
Cuộc dẹp loạn 12 sứ quân diễn ra trong khoảng thời gian từ năm 945 đến năm 967. Bằng tài năng quân sự và chính trị, Đinh Bộ Lĩnh đã lần lượt dẹp yên các sứ quân, chấm dứt thời kỳ loạn lạc và thống nhất đất nước.
Năm 968, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi hoàng đế, đặt niên hiệu là Thái Bình, lập nên nhà Đinh và đặt tên nước là Đại Cồ Việt, chính thức trở thành vị hoàng đế đầu tiên của Việt Nam sau thời kỳ Bắc thuộc, mở ra một kỷ nguyên độc lập, tự chủ và thống nhất cho dân tộc.