Sau năm 1954, tình hình thế giới và trong nước có nhiều biến động lớn, đòi hỏi Đảng ta phải đưa ra những đường lối phù hợp với thực tiễn cách mạng ở cả hai miền Nam – Bắc, hướng tới mục tiêu thống nhất đất nước.
Sau Hiệp định Giơnevơ năm 1954, Việt Nam tạm thời chia cắt thành hai miền. Miền Bắc bước vào giai đoạn khôi phục kinh tế, xây dựng chủ nghĩa xã hội, đóng vai trò hậu phương vững chắc cho miền Nam. Miền Nam tiếp tục cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân để giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.
Đế quốc Mỹ không từ bỏ dã tâm biến miền Nam Việt Nam thành thuộc địa kiểu mới, dựng lên chính quyền Ngô Đình Diệm, ra sức đàn áp phong trào cách mạng.
Trong giai đoạn 1955-1958, cách mạng miền Nam chịu nhiều tổn thất nặng nề. Trước tình hình đó, Đảng ta nhận thấy cần thiết phải có một đường lối toàn diện và hoàn chỉnh để giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Từ năm 1954 đến 1956, các hội nghị Trung ương Đảng xác định rõ đế quốc Mỹ là kẻ thù chính của nhân dân Việt Nam, đồng thời đặt ra nhiệm vụ củng cố miền Bắc và đẩy mạnh đấu tranh ở miền Nam.
Đề cương cách mạng miền Nam do đồng chí Lê Duẩn soạn thảo năm 1956 đã nhấn mạnh rằng: “Muốn chống Mỹ – Diệm, ngoài con đường cách mạng, nhân dân miền Nam không có con đường nào khác”. Đề cương này là một văn kiện quan trọng góp phần hình thành đường lối kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.
Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 13 (tháng 12-1957) xác định rõ nhiệm vụ của cách mạng cả nước là đồng thời tiến hành hai chiến lược cách mạng: cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và cách mạng xã hội chủ nghĩa.
Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 15 (tháng 1-1959) đã chỉ rõ nhiệm vụ cơ bản của miền Nam là: “Đoàn kết toàn dân, kiên quyết đấu tranh chống đế quốc Mỹ xâm lược và gây chiến, đánh đổ Tập đoàn thống trị độc tài Ngô Đình Diệm, tay sai của đế quốc Mỹ”.
Hội nghị xác định phương pháp cách mạng miền Nam là khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân bằng bạo lực.
Tháng 7-1959, Hội nghị Trung ương 15 chính thức thông qua Nghị quyết, xác định cách mạng Việt Nam do Đảng lãnh đạo có hai nhiệm vụ chiến lược song song tiến hành là cách mạng XHCN ở miền Bắc và cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam.
Nghị quyết nêu rõ nhiệm vụ của cách mạng miền Nam là giải phóng miền Nam khỏi ách thống trị của đế quốc và phong kiến, thực hiện độc lập dân tộc và người cày có ruộng. Đồng thời, Nghị quyết xác định phương pháp tiến hành đấu tranh ở miền Nam là “Khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân”.
Sau Hội nghị Trung ương 15, Bộ Chính trị chủ trương lập đội vận tải quân sự dọc Trường Sơn (Đoàn 559) và đơn vị vận tải vượt biển Đông (Đoàn 759, sau đổi tên thành Đoàn 125) để chi viện cho miền Nam.
Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 15 đã đến với các địa phương ở miền Nam bằng nhiều con đường, tạo nên phong trào Đồng khởi rộng khắp các tỉnh miền Nam.
Phong trào Đồng khởi ở nông thôn miền Nam đã thúc đẩy phong trào đấu tranh chính trị ở các đô thị diễn ra mạnh mẽ. Tiêu biểu nhất là phong trào đấu tranh nhân ngày 20-7-1960.
Nghị quyết Trung ương 15 (mở rộng) thể hiện quan điểm độc lập, tự chủ, sáng tạo của Đảng trong việc vận dụng lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin và kinh nghiệm của các nước XHCN vào điều kiện cụ thể của đất nước. Nghị quyết có giá trị lịch sử sâu sắc, tạo nên sự chuyển biến căn bản của phong trào cách mạng miền Nam.
