Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa non trẻ phải đối mặt với vô vàn khó khăn chồng chất. Nạn đói năm 1945, do chế độ thực dân phong kiến để lại, đã cướp đi sinh mạng của gần 2 triệu người, đẩy đất nước vào tình cảnh kiệt quệ. Bên cạnh đó, hơn 90% dân số mù chữ, tài chính quốc gia trống rỗng, và sự đe dọa từ các thế lực thù địch trong và ngoài nước càng làm gia tăng thách thức.
Trong bối cảnh đó, Đảng và Chính phủ đã xác định rõ nhiệm vụ cấp bách là phải giải quyết nạn đói, ổn định đời sống nhân dân, bảo vệ chính quyền cách mạng.
Ngày 3 tháng 9 năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã triệu tập phiên họp đầu tiên của Chính phủ, đề ra 6 nhiệm vụ cấp bách, trong đó nhấn mạnh hai việc quan trọng nhất là “cứu đói ở Bắc” và “đánh giặc ở Nam”. Người chỉ rõ đây không chỉ là nhiệm vụ trước mắt mà còn là nhiệm vụ chiến lược.
Chính phủ đã phát động chiến dịch tăng gia sản xuất để chống đói, kêu gọi lạc quyên giúp đỡ người nghèo, thực hiện tiết kiệm, bài trừ thói hư tật xấu do chế độ cũ để lại.
Để cụ thể hóa chủ trương đó, ngày 25 tháng 11 năm 1945, Trung ương Đảng ra chỉ thị “Kháng chiến kiến quốc”, xác định nhiệm vụ chủ yếu trước mắt là củng cố chính quyền, chống thực dân Pháp xâm lược, bài trừ nội phản, cải thiện đời sống nhân dân.
Hưởng ứng lời kêu gọi “Chống giặc đói” của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, chính quyền cách mạng các cấp đã khẩn trương thành lập các ban cứu đói, tổ chức quyên góp thóc gạo, tiền bạc giúp đỡ người bị đói, phát động phong trào “Hũ gạo tiết kiệm”.
Phong trào “Hũ gạo tiết kiệm” đã lan rộng khắp cả nước, thể hiện tinh thần “lá lành đùm lá rách” của dân tộc. Nhiều gia đình dù còn khó khăn vẫn tiết kiệm từng bát gạo để giúp đỡ những người nghèo đói hơn.
Bên cạnh các biện pháp cứu trợ khẩn cấp, Đảng và Chính phủ đặc biệt chú trọng đến việc đẩy mạnh sản xuất, coi đó là biện pháp căn cơ để giải quyết nạn đói.
Lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tỉnh ủy về tăng gia sản xuất đã được nhân dân hưởng ứng mạnh mẽ. Phong trào thi đua tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm diễn ra sôi nổi với khẩu hiệu “Tấc đất, tấc vàng”. Người người trồng rau muống, nhà nhà trồng hoa màu ngắn ngày cứu đói. Công tác khai hoang phục hóa được đẩy mạnh, biến những cánh đồng hoang hóa thành những nương ngô, bãi sắn xanh tốt.
Cùng với tăng gia sản xuất, chính quyền cách mạng tiến hành chia lại ruộng công và đất vắng chủ cho nông dân nghèo sản xuất, tạo điều kiện để người dân có thêm tư liệu sản xuất, tăng thu nhập.
Nhờ các biện pháp đồng bộ và sự nỗ lực của toàn dân, nạn đói từng bước được đẩy lùi, đời sống nhân dân dần ổn định.
Có thể nói, để giải quyết nạn đói sau Cách mạng Tháng Tám, nhân dân ta đã phát huy tinh thần đoàn kết, tương trợ, cần cù lao động sản xuất, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những kinh nghiệm và bài học từ giai đoạn lịch sử này vẫn còn nguyên giá trị trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước ngày nay.
