Bài thơ “Vội vàng” của Xuân Diệu là một tác phẩm nổi bật, thể hiện rõ cái tôi cá nhân, khát vọng sống mãnh liệt và quan niệm về thời gian. Để nắm vững kiến thức và kỹ năng làm bài đọc hiểu về tác phẩm này, chúng ta sẽ cùng phân tích chi tiết các dạng câu hỏi thường gặp và luyện tập với các đề cụ thể.
Đề số 1: Cảm Nhận Về Khát Vọng Sống
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
Mau đi thôi! Mùa chưa ngả chiều hôm.
Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn.
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn,
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây, và cỏ rạng,
Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng,
Cho no nê thanh sắc của thời tươi;
– Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!
(Trích Vội vàng – Xuân Diệu)
Câu hỏi:
- Xác định thể thơ và phương thức biểu đạt chính của đoạn thơ.
- Phân tích các biện pháp tu từ được sử dụng và hiệu quả biểu đạt của chúng.
- Cảm nhận của anh/chị về khát vọng sống mãnh liệt được thể hiện trong đoạn thơ.
Hình ảnh Xuân Diệu say đắm trong thế giới thiên nhiên tươi đẹp, thể hiện khát khao tận hưởng cuộc sống.
Gợi ý trả lời:
-
Thể thơ và phương thức biểu đạt: Thể thơ tự do, phóng khoáng. Phương thức biểu đạt chính: biểu cảm, kết hợp miêu tả.
-
Biện pháp tu từ:
- Điệp từ “Ta muốn”: Nhấn mạnh khát vọng chiếm lĩnh, tận hưởng cuộc sống.
- Liệt kê (mây đưa, gió lượn, cánh bướm…): Gợi tả vẻ đẹp đa dạng, phong phú của cuộc đời.
- Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác (cắn vào ngươi): Diễn tả sự khát khao mãnh liệt, muốn hòa nhập vào cuộc sống.
-
Cảm nhận về khát vọng sống: Đoạn thơ thể hiện khát vọng sống mãnh liệt, cuồng nhiệt của Xuân Diệu. Ông muốn ôm trọn, tận hưởng tất cả vẻ đẹp của cuộc đời, từ những điều nhỏ bé nhất. Khát vọng này xuất phát từ ý thức sâu sắc về sự hữu hạn của thời gian.
Đề số 2: Phân Tích Nghệ Thuật “Tắt Nắng” và “Buộc Gió”
Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu:
Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất;
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi.
Của ong bướm này đây tuần tháng mật;
Này đây hoa của đồng nội xanh rì;
Này đây lá của cành tơ phơ phất;
Của yến anh này đây khúc tình si;
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi,
Mỗi buổi sớm, thần Vui hằng gõ cửa;
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần;
(Ngữ văn 11, Tập hai, NXB Giáo dục, 2007)
Câu hỏi:
- Xác định chủ đề chính của đoạn trích.
- Phân tích ý nghĩa của hai câu thơ “Tôi muốn tắt nắng đi” và “Tôi muốn buộc gió lại”.
- Nhận xét về sự kết hợp giữa yếu tố cổ điển và hiện đại trong đoạn thơ.
Hình ảnh ẩn dụ về việc “tắt nắng” và “buộc gió” thể hiện mong muốn giữ gìn vẻ đẹp vĩnh cửu.
Gợi ý trả lời:
-
Chủ đề chính: Nỗi lo sợ thời gian trôi qua, vẻ đẹp phai tàn và khát vọng níu giữ khoảnh khắc tươi đẹp của cuộc sống.
-
Phân tích “tắt nắng” và “buộc gió”: Hai hình ảnh thể hiện ước muốn phi lý, táo bạo của cái tôi cá nhân. “Tắt nắng”, “buộc gió” là những hành động không thể thực hiện được, nhưng lại cho thấy khát vọng mãnh liệt muốn chế ngự thời gian, bảo tồn vẻ đẹp.
-
Kết hợp cổ điển và hiện đại:
- Yếu tố cổ điển: Sử dụng hình ảnh thiên nhiên (ong bướm, hoa lá, yến anh) mang đậm chất thơ truyền thống.
- Yếu tố hiện đại: Thể hiện cái tôi cá nhân mạnh mẽ, khát vọng sống táo bạo, khác biệt so với quan niệm thẩm mỹ truyền thống.
Đề số 3: Nhịp Điệu và Âm Thanh Trong Thơ
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
Ta muốn ôm
Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn;
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn,
Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,
Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều
Và non nước, và cây, và cỏ rạng,
Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng,
Cho no nê thanh sắc của thời tươi;
– Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!
(Ngữ văn 11, Tập hai, NXB Giáo dục, 2007)
Câu hỏi:
- Phân tích nhịp điệu và âm thanh của đoạn thơ.
- Các động từ “ôm”, “riết”, “say”, “thâu” thể hiện điều gì về cảm xúc của tác giả?
- Vì sao Xuân Diệu lại sử dụng hình ảnh “xuân hồng” mà không phải “xuân xanh” hay “xuân chín”?
Hình ảnh tượng trưng cho sự vội vã, cuống quýt muốn tận hưởng cuộc sống trước khi thời gian trôi qua.
Gợi ý trả lời:
-
Nhịp điệu và âm thanh:
- Nhịp thơ nhanh, gấp gáp, thể hiện sự hối hả, vội vàng.
- Sử dụng nhiều thanh bằng, tạo cảm giác nhẹ nhàng, bay bổng.
- Điệp từ “Ta muốn” tạo âm hưởng mạnh mẽ, nhấn mạnh khát vọng.
-
Ý nghĩa của các động từ: Các động từ “ôm”, “riết”, “say”, “thâu” thể hiện sự chiếm đoạt, tận hưởng, hòa nhập một cách trọn vẹn với cuộc sống. Cảm xúc của tác giả dâng trào, mãnh liệt, không muốn bỏ lỡ bất kỳ khoảnh khắc nào.
-
Hình ảnh “xuân hồng”: “Xuân hồng” là hình ảnh ẩn dụ cho vẻ đẹp tươi trẻ, rực rỡ nhất của mùa xuân. Nó thể hiện sự khát khao được tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp của cuộc sống khi nó đang ở độ viên mãn nhất.
Tổng kết
Việc luyện tập các đề đọc hiểu “Vội vàng” giúp chúng ta hiểu sâu sắc hơn về nội dung, nghệ thuật và tư tưởng của tác phẩm. Đồng thời, nó cũng rèn luyện kỹ năng phân tích, cảm thụ văn học, giúp chúng ta tự tin hơn khi đối diện với các bài kiểm tra và kỳ thi. Chúc các bạn học tốt!
