Dãy núi nào được mệnh danh là “dãy núi cao và đồ sộ nhất châu Á”? Câu trả lời không chỉ nằm trong sách giáo khoa Địa lý lớp 8 mà còn chứa đựng những điều kỳ thú về lịch sử hình thành, địa chất và tương lai của vùng đất này.
Dãy Himalaya – “Nóc nhà” của thế giới
Khi nhắc đến “dãy núi cao và đồ sộ nhất châu Á”, không thể không nhắc đến dãy Himalaya. Với đỉnh Everest hùng vĩ cao 8.848 mét, Himalaya không chỉ là dãy núi cao nhất châu Á mà còn là “nóc nhà” của thế giới, ngự trị trên biên giới của nhiều quốc gia.
Câu hỏi trắc nghiệm:
-
Dãy núi nào sau đây là dãy núi cao và đồ sộ nhất châu Á?
A. Hi-ma-lay-a
B. Côn Luân
C. Thiên Sơn
D. Cap-caĐáp án: A. Hi-ma-lay-a
Giải thích: Dãy Hi-ma-lay-a có đỉnh E-vơ-ret cao 8848m – cao nhất thế giới.
-
Dãy núi Hi-ma-lay-a thuộc châu Á là dãy núi cao nhất thế giới, là kết quả do sự va chạm của 2 mảng kiến tạo lớn là
A. Phi – Ấn Độ.
B. Âu – Á – Ấn Độ.
C. Âu – Á – Thái Bình Dương.
D. Thái Bình Dương – Bắc Mĩ.Đáp án: B
Giải thích: Dãy Hi-ma-lay-a nằm ở phía bắc của Nam Á. Quan sát lược đồ các mảng kiến tạo, xác định được dãy Hi-ma-lay-a hình thành do kết quả của hai mảng lục địa Âu – Á và Ấn Độ xô vào nhau. Tại vị trí tiếp xúc, lớp vật chất bị nén ép đẩy lên cao và hình thành nên dãy núi cao.
-
Dãy núi Himalaya ở châu Á được hình thành do đâu?
A. Mảng Ấn Độ xô vào mảng Á – Âu
B. Mảng Ấn Độ Dương xô vào mảng Á – Âu
C. Mảng Ấn Độ tách xa mảng Á – Âu
D. Mảng Thái Bình Dương xô vào mảng Á – ÂuĐáp án: A
Giải thích: Quá trình kiến tạo địa chất lâu dài đã tạo nên dãy Himalaya.
-
Các dãy núi cao và đồ sộ nhất của châu Á, tập trung chủ yếu ở khu vực nào dưới đây?
A. Phía đông
B. Phía nam
C. Phía đông và trung tâm
D. Trung tâmĐáp án: D
Giải thích: Khu vực trung tâm châu Á là nơi hội tụ của nhiều dãy núi lớn, bao gồm cả Himalaya.
Nguồn gốc kiến tạo của dãy Himalaya
Sự hình thành của dãy Himalaya là một câu chuyện địa chất đầy thú vị, bắt đầu từ hàng triệu năm trước.
Khoảng 300 triệu năm trước, siêu lục địa Gondwanaland tồn tại. Đến Đại Trung Sinh (250-65 triệu năm trước), nó tách ra thành các lục địa như Châu Phi, Úc, Nam Mỹ, Nam Cực, Madagascar và Ấn Độ.
Khoảng 100 triệu năm trước, Ấn Độ là một hòn đảo trên đại dương Tethys, di chuyển về phía đông bắc với tốc độ 18 – 19 cm mỗi năm. Sau đó, tốc độ chậm lại, báo hiệu sự va chạm giữa Ấn Độ và châu Á bắt đầu.
Khoảng 50 triệu năm trước, mảng Ấn Độ va chạm với mảng Á-Âu, khép kín đại dương Tethys. Các trầm tích đại dương bị nâng lên thành núi, tạo thành cao nguyên Thanh Tạng và dãy Himalaya. Mảng Ấn Độ tiếp tục di chuyển ngang, đẩy cao nguyên Thanh Tạng lên cao.
Mô phỏng sự hình thành dãy Himalaya do va chạm giữa mảng Ấn Độ và mảng Á-Âu, minh họa cho kiến tạo địa chất dãy núi cao và đồ sộ nhất châu Á
Tương lai của dãy Himalaya
Himalaya là dãy núi trẻ nhất thế giới về mặt địa chất và vẫn đang tiếp tục hoạt động. Dãy núi này nâng lên khoảng 1 cm mỗi năm.
Tình hình địa chất tương lai của dãy Himalaya:
Khu vực Himalaya trải rộng trên 8 quốc gia ở châu Á, đối mặt với tình trạng dân số tăng nhanh, biến đổi khí hậu và các kiểu thời tiết khó đoán. Băng vĩnh cửu tan chảy, sông băng rút đi, và mực nước ngầm xuống thấp.
Các nghiên cứu cho thấy Himalaya sẽ đối mặt với khủng hoảng nước. Cần có quy hoạch tốt để tiết kiệm nước cho hệ sinh thái.
Hiện nay, mảng Ấn Độ vẫn đang di chuyển về phía bắc với tốc độ khoảng 5 cm mỗi năm, gây ra các hoạt động địa chấn như động đất thường xuyên.
