Đầu thế kỷ 20, khi hầu hết các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á đều trở thành thuộc địa hoặc chịu ảnh hưởng lớn từ các cường quốc phương Tây, Vương quốc Xiêm (nay là Thái Lan) nổi lên như một trường hợp đặc biệt. Xiêm là quốc gia duy nhất giữ vững được nền độc lập tương đối của mình, một phần nhờ vào chính sách ngoại giao khôn khéo và những cải cách sâu rộng.
Vào giữa thế kỷ XIX, Xiêm đối mặt với áp lực xâm lược ngày càng tăng từ các nước phương Tây, đặc biệt là Pháp và Anh. Hai cường quốc này đã mở rộng sự hiện diện của mình ở khu vực lân cận, biến các nước như Việt Nam, Lào, Campuchia, và Miến Điện thành thuộc địa.
Để tồn tại trong bối cảnh đó, vua Rama IV (Mongkut) và đặc biệt là vua Rama V (Chulalongkorn) đã tiến hành một loạt các cải cách toàn diện, bao trùm mọi lĩnh vực từ hành chính, quân sự, kinh tế, đến xã hội và giáo dục.
Những cải cách này nhằm mục đích hiện đại hóa đất nước theo mô hình phương Tây, tăng cường sức mạnh quốc phòng và tạo ra một bộ máy hành chính hiệu quả. Chính sách “ngoại giao con thoi” khôn khéo, lợi dụng mâu thuẫn giữa Anh và Pháp, cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự độc lập của Xiêm.
Một trong những yếu tố then chốt giúp Xiêm thoát khỏi ách đô hộ của thực dân là khả năng thích nghi và học hỏi từ phương Tây. Thay vì chống lại hoàn toàn, Xiêm đã chủ động tiếp thu những tiến bộ khoa học kỹ thuật, xây dựng quân đội hiện đại và cải cách hệ thống pháp luật.
Tuy nhiên, sự độc lập của Xiêm vào đầu thế kỷ 20 không phải là hoàn toàn tuyệt đối. Xiêm vẫn phải nhượng một số vùng lãnh thổ cho Pháp và Anh để đổi lấy sự đảm bảo về chủ quyền. Dù vậy, việc duy trì được nền độc lập tương đối đã giúp Xiêm tránh được những hậu quả nặng nề do chế độ thuộc địa gây ra, tạo tiền đề cho sự phát triển trong tương lai.
Tóm lại, vào đầu thế kỷ 20, Vương quốc Xiêm là quốc gia duy nhất ở Đông Nam Á giữ vững được nền độc lập tương đối của mình, nhờ vào chính sách cải cách toàn diện và ngoại giao khôn khéo. Đây là một trường hợp lịch sử đặc biệt, thể hiện khả năng thích ứng và tự cường của một quốc gia trong bối cảnh chủ nghĩa thực dân đang lan rộng khắp thế giới.