Đai ôn đới gió mùa trên núi là một trong ba đai cao chính của địa hình Việt Nam, với những đặc điểm khí hậu và sinh thái riêng biệt. Tuy nhiên, không phải đặc điểm nào được gán cho đai này cũng đều chính xác. Để hiểu rõ hơn, chúng ta cần phân tích kỹ các yếu tố cấu thành.
Độ cao là yếu tố then chốt để xác định sự tồn tại của đai ôn đới gió mùa trên núi. Thông thường, ở miền Bắc Việt Nam, đai này xuất hiện ở độ cao từ 600-700m đến 2600m. Ở miền Nam, do vĩ độ thấp hơn, độ cao bắt đầu của đai này có thể cao hơn, thường từ 900-1000m. Sự khác biệt này là do sự thay đổi của nhiệt độ theo vĩ độ.
Nhiệt độ trung bình năm trong đai ôn đới gió mùa trên núi thường dao động từ 15°C đến 20°C. Đây là mức nhiệt lý tưởng cho sự phát triển của nhiều loài thực vật ôn đới và á nhiệt đới. Tuy nhiên, nhiệt độ có thể giảm xuống thấp hơn vào mùa đông, đặc biệt ở các vùng núi cao phía Bắc, thậm chí có thể xuất hiện băng giá và tuyết rơi.
Lượng mưa cũng là một yếu tố quan trọng. Đai ôn đới gió mùa trên núi thường nhận được lượng mưa lớn, có thể lên tới 2500mm mỗi năm. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của rừng á nhiệt đới ẩm và rừng ôn đới núi cao. Tuy nhiên, lượng mưa có thể thay đổi tùy thuộc vào vị trí địa lý và hướng đón gió.
Thực vật trong đai ôn đới gió mùa trên núi rất đa dạng, bao gồm các loài cây lá rộng thường xanh, cây lá kim và các loài cây bụi. Ở độ cao thấp, có thể tìm thấy các loài cây á nhiệt đới như dẻ, re, và sồi. Ở độ cao cao hơn, các loài cây lá kim như thông, pơmu và bách xanh trở nên phổ biến hơn.
Động vật trong đai này cũng rất phong phú, bao gồm nhiều loài thú lớn như gấu, hổ, và lợn rừng, cũng như các loài chim và bò sát đặc hữu. Sự đa dạng sinh học này là một trong những giá trị quan trọng nhất của đai ôn đới gió mùa trên núi ở Việt Nam.
Một đặc điểm không đúng với đai ôn đới gió mùa trên núi ở nước ta là sự đồng nhất về khí hậu và sinh thái. Thực tế, đai này có sự phân hóa rõ rệt theo độ cao và vị trí địa lý, tạo ra các tiểu vùng khí hậu và sinh thái khác nhau. Ví dụ, vùng núi Hoàng Liên Sơn có khí hậu lạnh hơn và lượng mưa lớn hơn so với vùng núi Trường Sơn Nam.