Cuốn truyện “Doraemon” đã trở thành một phần ký ức tuổi thơ của nhiều thế hệ người Việt. Tuy nhiên, ít ai biết rằng hành trình của chú mèo máy đến với độc giả Việt Nam lại bắt đầu từ những năm tháng không có bản quyền.
Theo thông tin từ triển lãm “Từ Đôrêmon tới Doraemon, 30 năm hành trình mèo máy ở Việt Nam”, giai đoạn từ 1992 đến 1995, bộ truyện tranh này được phát hành mà không có sự cho phép chính thức.
Giám tuyển ChuKim, nhà nghiên cứu truyện tranh độc lập, đã chia sẻ về thời kỳ hoàng kim của truyện tranh tại Việt Nam, khi NXB Kim Đồng, dưới sự dẫn dắt của cố giám đốc Nguyễn Thắng Vu, mang bộ truyện “Đôrêmon” nổi tiếng châu Á đến với độc giả Việt.
Ngay lập tức, Cuốn Truyện Doraemon đã tạo nên một cơn sốt trên toàn quốc, với số lượng in ấn lên đến hàng trăm nghìn bản mỗi tập. Tiến độ ra mắt các tập mới đều đặn hàng tuần, cùng với hệ thống phân phối rộng khắp từ Nam ra Bắc.
Giám tuyển ChuKim nhấn mạnh rằng, thế hệ sinh ra trong những năm 80 đã cùng nhau chia sẻ ký ức tập thể thông qua những câu chuyện dí dỏm, nhẹ nhàng và cảm động về nhóm bạn học sinh và chú mèo máy đến từ tương lai. Sự thành công của cuốn truyện Doraemon đã tạo nên một dấu ấn văn hóa sâu sắc trong lòng người Việt.
Tuy nhiên, hành trình đưa cuốn truyện Doraemon đến với độc giả Việt Nam không hề dễ dàng. Ban biên tập NXB Kim Đồng đã phải đối mặt với nhiều khó khăn, đặc biệt là việc thay đổi tư duy trong xuất bản và phát hành sách.
Nhà văn Lê Phương Liên chia sẻ rằng, thời điểm đó, NXB Kim Đồng gặp nhiều khó khăn về tài chính, thiếu thốn các thiết bị liên lạc. Tuy nhiên, NXB vẫn quyết tâm tổ chức các lớp tập huấn về truyện tranh cho biên tập viên, với sự tham gia của các diễn giả nước ngoài.
Thông qua lớp tập huấn này, ông Nguyễn Thắng Vu đã biết đến bộ truyện tranh Doraemon của Nhật Bản. Cuốn truyện Doraemon đầu tiên tại Việt Nam được dịch và biên tập từ các bản truyện Doraemon tiếng Thái và tiếng Nhật.
Sau một tuần phát hành, bộ tranh truyện thiếu nhi Doraemon (4 tập) đã bán được 40.000 bản tại TP.HCM, vượt xa dự kiến ban đầu. Điều này cho thấy sức hút mạnh mẽ của cuốn truyện Doraemon đối với độc giả Việt Nam.
Sự lan tỏa của bộ truyện ngày càng lớn, thậm chí còn xuất hiện trên truyền hình. Tuy nhiên, việc sử dụng video từ phim hoạt hình Doraemon đã khiến phía Nhật Bản chú ý.
NXB Kim Đồng sau đó đã liên hệ với NXB Shogakukan để tìm hiểu và mua bản quyền phát hành. Ngày 17/2/1995, tập cuối cùng của “Đôrêmon” được phát hành dưới dạng số kép 77 và 78, chính thức khép lại giai đoạn phát hành không bản quyền.
Tháng 1/1996, tác giả Fujiko F Fujio đã đến thăm Việt Nam để hoàn tất thủ tục ký kết bản quyền xuất bản bộ truyện tranh Doraemon. Đến năm 1998, “Đôrêmon” được tái bản lần đầu tiên, trở thành bộ truyện tranh ngoại nhập đầu tiên có bản quyền ở Việt Nam.
Năm 2010, NXB Kim Đồng chính thức ngừng xuất bản các đầu sách với tên “Đôrêmon”, thay thế bằng “Doraemon” với bản dịch bám sát bản gốc tiếng Nhật, cùng quy cách và hình thức đọc sách từ phải qua trái.
Hành trình của cuốn truyện Doraemon tại Việt Nam là một câu chuyện thú vị, từ những ngày đầu không bản quyền đến khi trở thành một biểu tượng văn hóa được yêu thích. Cuốn truyện Doraemon không chỉ là một món ăn tinh thần mà còn là một phần ký ức đẹp đẽ của nhiều thế hệ người Việt.
