Sứ mệnh cao cả của văn chương, của những người nghệ sĩ chân chính, chính là đi tìm và khai phá những vẻ đẹp tiềm ẩn, những giá trị khuất lấp mà ít ai nhận ra. Thạch Lam từng khẳng định: “Công Việc Của Nhà Văn Là Phát Hiện Ra Cái đẹp ở Chỗ Không Ai Ngờ Tới.” Câu nói này không chỉ là một định nghĩa về nghề văn, mà còn là một lời nhắn nhủ sâu sắc về trách nhiệm và khả năng đặc biệt của người cầm bút.
Vậy “cái đẹp ở chỗ không ai ngờ tới” mà Thạch Lam đề cập đến là gì? Đó chính là những giá trị tốt đẹp ẩn sâu trong những điều bình dị, thậm chí là những điều tưởng chừng như xấu xí, tầm thường của cuộc sống. Đó có thể là vẻ đẹp tâm hồn của một con người nghèo khổ, là sức sống mãnh liệt của một loài cây giữa sỏi đá khô cằn, hay đơn giản chỉ là một khoảnh khắc bình yên trong cuộc sống đầy rẫy những lo toan. Những điều này thường bị bỏ qua bởi sự hời hợt, định kiến hoặc những bộn bề của cuộc sống.
Anh thanh niên làm việc tại trạm khí tượng trên đỉnh Yên Sơn, Sa Pa, minh họa cho vẻ đẹp tiềm ẩn trong sự cô đơn và cống hiến thầm lặng.
Ý kiến của Thạch Lam vô cùng xác đáng. Một trong những chức năng quan trọng nhất của văn học là chức năng thẩm mỹ. Văn học giúp con người cảm nhận, khám phá và trân trọng cái đẹp. Tuy nhiên, nếu cái đẹp đã hiển hiện, dễ dàng nhận thấy thì vai trò của nhà văn trở nên mờ nhạt. Giá trị của nhà văn nằm ở khả năng nhìn thấu những lớp vỏ bọc xù xì, gai góc, để phát hiện ra những viên ngọc ẩn giấu bên trong. Họ phải là những người có con mắt tinh tường, trái tim nhạy cảm và ngòi bút tài hoa để truyền tải những vẻ đẹp tiềm ẩn đó đến với độc giả.
Nhà văn không chỉ đơn thuần phản ánh hiện thực, mà còn phải kiến tạo một thế giới quan mới, giúp người đọc nhìn nhận cuộc sống một cách sâu sắc và toàn diện hơn. Khi nhà văn phát hiện ra cái đẹp ở những nơi không ai ngờ tới, họ mang đến cho độc giả những bất ngờ thú vị, những khám phá mới mẻ và quan trọng hơn cả là niềm tin vào những điều tốt đẹp vẫn luôn tồn tại xung quanh ta.
Khung cảnh Sa Pa hùng vĩ và thơ mộng, được miêu tả chi tiết trong “Lặng lẽ Sa Pa”, thể hiện khả năng phát hiện vẻ đẹp thiên nhiên của nhà văn.
Để minh chứng cho điều này, ta có thể tìm đến truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long. Tác phẩm đã khắc họa thành công vẻ đẹp của thiên nhiên Sa Pa và đặc biệt là vẻ đẹp tâm hồn của những con người sống và làm việc nơi đây.
Thiên nhiên Sa Pa hiện lên trong truyện không chỉ là một vùng đất hoang sơ, hùng vĩ mà còn là một bức tranh thủy mặc đầy thơ mộng và quyến rũ. Từ bầu trời xanh bao la với những đám mây cuộn tròn, đến ánh nắng vàng rực rỡ đốt cháy rừng cây, tất cả đều được nhà văn miêu tả một cách sống động và tinh tế, khơi gợi trong lòng người đọc những cảm xúc bâng khuâng, xao xuyến.
Anh thanh niên tặng hoa cho cô kỹ sư, minh họa cho vẻ đẹp tiềm ẩn trong sự quan tâm chân thành và lòng mến khách của người lao động.
Nhưng điều quan trọng hơn cả là Nguyễn Thành Long đã phát hiện ra vẻ đẹp tâm hồn của những con người bình dị đang âm thầm cống hiến cho đất nước. Đó là anh thanh niên làm công tác khí tượng một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m, luôn yêu nghề, say mê công việc và có những suy nghĩ sâu sắc về cuộc sống. Đó là ông kỹ sư vườn rau ngày đêm miệt mài nghiên cứu để tạo ra những giống cây mới. Đó là những cán bộ nghiên cứu sét đang góp phần bảo vệ cuộc sống cho người dân. Họ là những người lao động thầm lặng, không màng danh lợi, chỉ biết cống hiến hết mình cho đất nước.
Chính những con người ấy đã làm nên vẻ đẹp của Sa Pa, một vẻ đẹp không dễ nhận thấy nếu chỉ nhìn bằng con mắt thông thường. Nguyễn Thành Long đã giúp chúng ta nhận ra rằng, cái đẹp không chỉ nằm ở những điều hào nhoáng, lộng lẫy mà còn ẩn chứa trong những điều bình dị, đời thường, trong những con người mà ta ít khi để ý đến.
Nhân vật ông họa sĩ trong truyện cũng là một minh chứng cho khả năng phát hiện và trân trọng cái đẹp. Ông đã xúc động trước sự cởi mở, chân thành của anh thanh niên, ngạc nhiên khi thấy anh tặng hoa cho cô kỹ sư. Ông nhận ra vẻ đẹp của anh thanh niên không chỉ ở ngoại hình mà còn ở tâm hồn, ở những suy nghĩ và hành động đẹp. Chính cuộc gặp gỡ với anh thanh niên đã khơi gợi trong ông những cảm xúc mới mẻ và thôi thúc ông sáng tạo nghệ thuật.
“Lặng lẽ Sa Pa” là một minh chứng sinh động cho thấy công việc của nhà văn là phát hiện ra cái đẹp ở chỗ không ai ngờ tới. Tác phẩm đã giúp chúng ta nhận ra rằng, cái đẹp luôn tồn tại xung quanh ta, chỉ cần chúng ta có một trái tim yêu thương và một con mắt tinh tường để nhận ra nó.
Thông qua tác phẩm, Nguyễn Thành Long đã gửi gắm một thông điệp sâu sắc về cuộc sống và con người: Hãy luôn tìm kiếm và trân trọng cái đẹp, dù nó ẩn chứa ở bất cứ nơi đâu. Bởi vì, chính cái đẹp sẽ làm cho cuộc sống của chúng ta trở nên ý nghĩa và đáng sống hơn.
