Đầu chia độ là một công cụ không thể thiếu trong gia công cơ khí chính xác, cho phép chia một vòng tròn hoặc góc thành nhiều phần bằng nhau hoặc không bằng nhau. Ứng dụng của đầu chia độ rất đa dạng, từ phay rãnh trên trục đến khoan lỗ trên mặt bích. Bài viết này sẽ đi sâu vào Công Thức Tính đầu Chia độ, giúp bạn hiểu rõ và áp dụng hiệu quả.
Ứng Dụng Của Đầu Chia Độ:
- Phay rãnh trên mặt trụ, mặt côn (răng dao, dao phay, rãnh tarô, bánh răng, trục then hoa).
- Phay các cạnh của khối đa diện (đầu bulông, chuôi tarô).
- Phay rãnh trên mặt đầu của chi tiết trụ hoặc côn (dao mặt đầu, đĩa ly hợp).
- Khoan lỗ trên mặt chi tiết dạng đĩa (mặt bích).
- Khắc vạch trên mặt trụ hoặc côn (du xích).
Hình ảnh minh họa quá trình phay bánh răng sử dụng đầu chia độ, thể hiện độ chính xác và ứng dụng thực tế trong gia công cơ khí.
Phân Loại Đầu Chia Độ:
Có hai loại đầu chia độ chính:
- Đầu chia đứng: Thường được sử dụng để gia công các chi tiết có hình dạng phức tạp.
- Đầu chia nằm (bàn xoay): Thích hợp cho các công việc cần độ ổn định cao.
Hình ảnh đầu chia đứng, thể hiện cấu trúc và cách thức gá đặt phôi, một công cụ quan trọng trong gia công cơ khí.
Cấu Tạo Cơ Bản Của Đầu Chia Độ:
- Bánh vít
- Trục vít
- Đĩa chia
- Chân hình quạt
- Tay quay
- Chốt định vị
Tỉ số truyền (giảm tốc) của đầu chia độ thường là 40:1, nghĩa là trục vít quay 40 vòng thì bánh vít quay 1 vòng. Đây là thông số quan trọng trong công thức tính đầu chia độ.
Phương Pháp Chia Độ:
4.1. Phương Pháp Chia Trực Tiếp:
Phương pháp này sử dụng đĩa chia trực tiếp có sẵn trên đầu trục chính. Đĩa này thường có 24 lỗ. Ưu điểm là đơn giản và dễ thao tác, nhưng độ chính xác phụ thuộc vào đĩa chia.
4.2. Phương Pháp Chia Gián Tiếp (Chia Phức Tạp):
Đây là phương pháp phổ biến nhất, dựa trên tỉ số truyền giữa trục vít và bánh vít. Công thức tính đầu chia độ tổng quát là:
n = 40 / zTrong đó:
n: Số vòng quay tay quay cần thiết.z: Số phần cần chia đều.
Nếu n không phải là số nguyên, ta phân tích thành hỗn số:
n = A + B/CTrong đó:
A: Số vòng quay nguyên.B: Số lỗ quay thêm.C: Số lỗ trên vòng lỗ của đĩa chia.
Ví dụ: Cần chia vòng tròn thành 7 phần đều nhau:
n = 40 / 7 = 5 + 5/7 = 5 + 15/21
Vậy, ta quay tay quay 5 vòng nguyên, sau đó quay thêm 15 lỗ trên vòng có 21 lỗ.
Ví dụ phức tạp hơn (Chia vi sai):
n = (A + B1/C1) + (B2/C2)Trong đó:
- A: Số vòng quay nguyên
- B1, B2: Số lỗ quay thêm lần 1 và lần 2
- C1, C2: Số lỗ của vòng lỗ 1 và vòng lỗ 2 trên đĩa chia.
Hình ảnh mô tả nguyên lý hoạt động của đầu chia độ, giúp người đọc hiểu rõ hơn về cách thức chuyển động và chia độ chính xác.
4.3. Phương Pháp Chia Theo Trị Số Góc:
Dựa vào tỉ số truyền 1/40, mỗi vòng quay tay quay tương ứng với 9 độ (360/40 = 9). Chọn vòng lỗ chia hết cho 9 (ví dụ: 18, 27, 36) để chia các góc nhỏ hơn.
- Vòng 18 lỗ: Chia nhỏ nhất 0.5 độ (30 phút).
- Vòng 27 lỗ: Chia nhỏ nhất 1/3 độ (20 phút).
Lưu ý quan trọng khi sử dụng đầu chia độ:
- Luôn quay tay quay theo một chiều để loại bỏ sai số do khe hở.
- Chọn đĩa chia và vòng lỗ phù hợp với yêu cầu độ chính xác.
- Kiểm tra và bảo dưỡng đầu chia độ thường xuyên để đảm bảo hoạt động ổn định.
Hiểu rõ và áp dụng chính xác công thức tính đầu chia độ là yếu tố then chốt để đạt được kết quả gia công chất lượng cao. Hy vọng bài viết này cung cấp đầy đủ thông tin hữu ích cho bạn.
