Khi nói đến nền kinh tế Nhật Bản, chúng ta thường nghĩ ngay đến các ngành công nghiệp mũi nhọn như sản xuất ô tô, điện tử tiêu dùng hay công nghệ bán dẫn. Tuy nhiên, một góc nhìn khác cho thấy rằng, thay vì chỉ đơn thuần là một “ngành,” công nghiệp Nhật Bản thực chất là một hệ sinh thái phức tạp, nơi sự đổi mới và hợp tác là chìa khóa để duy trì vị thế cạnh tranh trên toàn cầu. Bài viết này sẽ đi sâu vào vấn đề này, phân tích những thách thức và cơ hội mà công nghiệp Nhật Bản đang đối mặt, đồng thời đề xuất những giải pháp để vượt qua những khó khăn hiện tại.
Trong quá khứ, Nhật Bản từng là một cường quốc trong lĩnh vực bán dẫn, chiếm hơn 50% thị phần toàn cầu. Tuy nhiên, sự trỗi dậy của các đối thủ cạnh tranh từ Hàn Quốc, Trung Quốc và sự phục hồi của ngành công nghiệp bán dẫn ở Mỹ và châu Âu đã khiến thị phần của Nhật Bản giảm sút đáng kể.
Trước bối cảnh đó, nhiều người lo ngại rằng sự suy giảm trong lĩnh vực bán dẫn có thể kéo theo sự “rỗng hóa” của toàn bộ hệ sinh thái công nghiệp Nhật Bản, bao gồm cả các nhà sản xuất thiết bị chip và nhà cung cấp vật liệu. Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng, thay vì tập trung vào việc cạnh tranh trực tiếp trong các lĩnh vực công nghệ tiên tiến, Nhật Bản nên tận dụng những thế mạnh hiện có của mình trong các lĩnh vực như vật liệu, thiết bị sản xuất chip và các ứng dụng chuyên biệt như chip ô tô.
Chính phủ Nhật Bản đã nhận thức được tầm quan trọng của việc duy trì và phát triển ngành công nghiệp bán dẫn trong nước. Các chính sách hỗ trợ, bao gồm cả việc hợp tác với các công ty nước ngoài như TSMC, đã được triển khai nhằm thúc đẩy sản xuất chip trong nước. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng, chỉ có sự hỗ trợ từ chính phủ là không đủ.
Một trong những vấn đề lớn nhất mà công nghiệp Nhật Bản đang phải đối mặt là sự thiếu hụt nguồn nhân lực có trình độ cao trong lĩnh vực bán dẫn. Nhiều sinh viên tốt nghiệp ngành kỹ thuật đã không còn hứng thú với ngành công nghiệp này do những lo ngại về sự ổn định và triển vọng nghề nghiệp. Để giải quyết vấn đề này, cần có những biện pháp khuyến khích mạnh mẽ hơn, bao gồm cả học bổng và cơ hội việc làm hấp dẫn tại các công ty hàng đầu.
Bên cạnh đó, sự hợp tác giữa các công ty và các tổ chức nghiên cứu là vô cùng quan trọng. Thay vì cạnh tranh lẫn nhau, các công ty Nhật Bản nên hợp tác để chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm và nguồn lực, từ đó tạo ra những sản phẩm và dịch vụ có giá trị gia tăng cao hơn.
Một yếu tố quan trọng khác là tốc độ. Trong một ngành công nghiệp thay đổi nhanh chóng như bán dẫn, việc đưa ra quyết định và triển khai các dự án một cách nhanh chóng là vô cùng quan trọng. Chính phủ Nhật Bản cần phải vượt xa các quốc gia khác về tốc độ hỗ trợ và quy mô của các chương trình khuyến khích để giúp các công ty Nhật Bản cạnh tranh hiệu quả hơn trên thị trường toàn cầu.
Tóm lại, công nghiệp Nhật Bản không chỉ là một “ngành” đơn thuần, mà là một hệ sinh thái phức tạp, nơi sự đổi mới, hợp tác và tốc độ là chìa khóa để duy trì vị thế cạnh tranh. Bằng cách giải quyết những thách thức về nguồn nhân lực, tăng cường hợp tác và đẩy nhanh quá trình đưa ra quyết định, Nhật Bản có thể tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu.
