Xuân Quỳnh, “Nữ hoàng của thơ tình yêu,” đã để lại một di sản thơ ca phong phú, trong đó những vần thơ viết về con, về tình mẫu tử chiếm một vị trí đặc biệt. Thơ chị là tiếng lòng chân thật của người phụ nữ, người mẹ, chứa đựng tình yêu thương, sự thấu hiểu sâu sắc dành cho con trẻ. Bài thơ Con yêu mẹ là một minh chứng tiêu biểu cho vẻ đẹp ấy.
Bài thơ là một cuộc đối thoại ngọt ngào giữa mẹ và con. Người đọc dễ dàng hình dung cảnh người mẹ âu yếm ôm con vào lòng và hỏi: “Con có yêu mẹ không?”. Rồi sau câu trả lời hồn nhiên của con, người mẹ lại dịu dàng hỏi tiếp: “Con yêu mẹ như thế nào?”. Cứ thế, câu chuyện tình yêu thương giữa hai mẹ con được dệt nên bằng những câu hỏi đáp giản dị mà chan chứa tình cảm.
Mở đầu bài thơ là lời đáp hồn nhiên của con trẻ: “Con yêu mẹ bằng ông trời/ Rộng lắm không bao giờ hết”. Trong thế giới trẻ thơ, “ông trời” là hình ảnh biểu tượng cho sự rộng lớn, vô tận. Con trẻ dùng hình ảnh này để diễn tả tình yêu bao la, không bờ bến dành cho mẹ.
Tiếp đến, con lại so sánh tình yêu của mình với Hà Nội, với trường học – những điều gần gũi, thân thương trong cuộc sống hàng ngày: “Con yêu mẹ bằng Hà Nội/ Con yêu mẹ bằng trường học/ Suốt ngày con ở đấy thôi/ Lúc con học lúc con chơi/ Là con cũng đều có mẹ”. Hà Nội là nơi con lớn lên, là những con đường quen thuộc, còn trường học là nơi con đến mỗi ngày. Tất cả những điều đó đều gắn liền với tình yêu con dành cho mẹ.
Đến cuối bài thơ, tình yêu của con dành cho mẹ được diễn tả bằng một hình ảnh vô cùng ngộ nghĩnh và đáng yêu: “À mẹ ơi có con dế/ Luôn trong bao diêm con đây/ Mở ra là con thấy ngay/ Con yêu mẹ bằng con dế”. Hình ảnh “con dế” nhỏ bé, gần gũi trở thành biểu tượng cho tình yêu chân thật, giản dị của con trẻ. “Con yêu mẹ bằng con dế” chính là cách diễn tả tình cảm độc đáo, đầy sáng tạo của trẻ thơ.
Câu thơ “Giá có cái gì gần hơn/ Con yêu mẹ bằng cái đó” thể hiện ước muốn được yêu mẹ bằng tất cả những gì thân thuộc nhất. Sự liên tưởng độc đáo của con khiến người mẹ và người đọc không khỏi bật cười thích thú.
Xuân Quỳnh đã diễn tả tình yêu của con dành cho mẹ một cách thật ngộ nghĩnh, trong trẻo và dễ thương. Những vần thơ của chị như một món quà vô giá dành tặng cho tất cả những tâm hồn yêu thương.
Cuộc đời nhiều mất mát có lẽ đã khiến Xuân Quỳnh thấu hiểu hơn bao giờ hết giá trị thiêng liêng của tình mẫu tử. Chị dồn nén tất cả tình yêu thương nồng nàn dành cho các con như một cách bù đắp những thiếu hụt tình cảm trong cuộc đời mình. Và chính tâm hồn chân thật, giàu tình yêu thương ấy đã tạo nên sức hút đặc biệt cho thơ Xuân Quỳnh, đặc biệt là bài thơ Con yêu mẹ trong lòng độc giả Việt Nam. Bài thơ gieo vào lòng người đọc, đặc biệt là con trẻ, sự vị tha và tình yêu thương cao thượng.
