Viễn Phương, một trong những nhà thơ tiêu biểu của văn nghệ giải phóng miền Nam, đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng độc giả với những vần thơ giản dị, trong sáng nhưng giàu cảm xúc. Bài thơ “Viếng Lăng Bác” là một minh chứng rõ nét cho phong cách ấy. Tác phẩm được in trong tập “Như mây mùa xuân”, thể hiện niềm xúc động thiêng liêng, lòng thành kính và biết ơn sâu sắc của tác giả khi từ miền Nam ra viếng lăng Bác.
Mở đầu bài thơ là những cảm xúc dâng trào khi nhà thơ đặt chân đến nơi an nghỉ của Bác: “Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác”.
Cặp đại từ xưng hô “con – Bác” mang đậm sắc thái tình cảm của người miền Nam, vừa thể hiện sự tôn kính, vừa bộc lộ tình yêu thương như với một người thân trong gia đình. Cách dùng từ “thăm” giảm bớt nỗi đau thương mất mát, khẳng định sự bất tử của Bác trong lòng dân tộc. Câu thơ giản dị như lời tâm sự, nhưng lại chứa đựng bao nỗi niềm xúc động của người con sau bao năm mong nhớ nay đã được đến viếng Bác.
Ấn tượng sâu sắc hiện lên trong mắt nhà thơ là “hàng tre bát ngát”:
+ Đây là hình ảnh thực, tạo nên vẻ đẹp thanh bình, gần gũi cho lăng Bác, gợi nhớ đến những làng quê Việt Nam thân thương.
+ “Hàng tre xanh xanh” gợi vẻ đẹp của đất nước Việt Nam với sức sống tràn trề. “Bão táp… thẳng hàng” thể hiện vẻ đẹp kiên cường, bất khuất của con người Việt Nam. Hàng tre bao quanh lăng Bác là biểu tượng của dân tộc Việt Nam quây quần bên Người, thể hiện tình cảm của người dân miền Nam nói riêng, của cả nước nói chung dành cho Bác.
Khổ thơ đầu tiên là niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ khi đứng trước lăng Bác.
Tiếp theo là những cảm xúc, suy ngẫm của nhà thơ khi vào lăng viếng Bác: nỗi tiếc thương, lòng biết ơn sâu sắc dành cho công lao to lớn của Bác.
Hình ảnh “mặt trời trên lăng” là hình ảnh thực, còn “mặt trời trong lăng” là hình ảnh ẩn dụ cho Bác. Bác đã mang lại ánh sáng chân lý, giúp dân tộc thoát khỏi kiếp sống nô lệ, khổ đau. Hình ảnh ẩn dụ vừa khẳng định, ngợi ca sự vĩ đại của Bác, vừa thể hiện tình cảm tôn kính, biết ơn của cả dân tộc.
.jpg)
Hình ảnh “dòng người” đi liền với điệp từ “ngày ngày” gợi dòng thời gian vô tận và sự sống vĩnh cửu của Bác. Nó vẽ lên quang cảnh những đoàn người nối tiếp nhau không dứt, lặng lẽ và thành kính vào viếng Bác. Lối nói “đi trong thương nhớ” thể hiện nỗi tiếc thương, nhớ nhung lớn lao của bao thế hệ người dân Việt Nam.
“Tràng hoa dâng 79 mùa xuân” là 79 năm cuộc đời Bác đã hiến dâng trọn vẹn cho quê hương, đất nước. Tràng hoa được kết từ hàng ngàn, hàng vạn trái tim để bày tỏ niềm tiếc thương, kính yêu vị cha già dân tộc. Đó cũng là cách để nhà thơ khẳng định Bác sống mãi trong lòng dân tộc.
Bài thơ thể hiện tình cảm chân thành, tha thiết của dân tộc Việt Nam dành cho Bác, đồng thời ca ngợi truyền thống ân nghĩa, thủy chung của dân tộc. Ngôn ngữ giản dị, gần gũi, giàu sức gợi. Giọng điệu vừa chân thành, trang nghiêm, vừa sâu lắng, thiết tha và tự hào. Hình ảnh thơ vừa mang nghĩa thực, vừa giàu giá trị tượng trưng.
