Thói quen, như người ta thường nói, là bản chất thứ hai của mỗi người. Bên cạnh những phẩm chất bẩm sinh, thói quen, dù tốt hay xấu, hình thành qua quá trình lặp đi lặp lại, ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống và con đường phát triển của chúng ta.
Trong vô vàn thói quen mà con người có thể hình thành, Có Thói Quen Tốt Và Thói Quen Xấu. Thói quen tốt hỗ trợ đời sống tinh thần và đức tin, trong khi thói quen xấu lại cản trở con đường hướng thiện. Do đó, việc từ bỏ những thói quen xấu, sai lầm và nuôi dưỡng những thói quen tốt đẹp là vô cùng quan trọng. Chúng ta hãy cùng tìm hiểu về thói quen tốt và thói quen xấu qua Kinh Thánh, từ đó xây dựng thói quen tốt và loại bỏ những thói quen sai lầm.
Thói quen không nghe lời dạy bảo
Khoảng 3500 năm trước, trong hành trình của dân Israel rời khỏi Ai Cập để đến Canaan, nhiều người đã mang trong mình thói quen phàn nàn. Khi cuộc sống trong hoang mạc kéo dài, họ cảm thấy mệt mỏi vì đói khát, và bắt đầu oán trách Đức Chúa Trời. Thói quen này lan rộng, khiến nhiều người khác cũng tham gia vào việc phàn nàn. Ngay cả khi Đức Chúa Trời ban cho họ nước và thức ăn dồi dào, họ vẫn bất bình vì phải ăn cùng một món. Cuối cùng, sau 40 năm sống trong hoang mạc, phần lớn những người Israel luôn phàn nàn và bất bình đã không thể đến được Đất Hứa.
Bài học từ câu chuyện này cho thấy rõ ràng rằng chúng ta, những người đang bước đi trên con đường đức tin ngày nay, cần phải xây dựng thói quen đức tin như thế nào để tiến về Canaan thuộc linh.
“Ta đã nói cùng ngươi đang thời ngươi thạnh vượng; nhưng ngươi nói rằng: Tôi chẳng khứng nghe. Từ khi ngươi còn trẻ, tánh nết ngươi đã dường ấy: đã chẳng vâng lời ta.” Giêrêmi 22:21
Mặc dù được Đức Chúa Trời bảo vệ và ban cho mọi sự thịnh vượng, nhưng họ lại đáp lại lời Ngài bằng thái độ “Tôi chẳng khứng nghe.” Đức Chúa Trời chỉ ra rằng việc không vâng lời Ngài đã trở thành thói quen ăn sâu vào tính cách của họ từ khi còn trẻ. Liệu những người như vậy có thể nhận được ân điển và lòng thương xót của Đức Chúa Trời? Chắc chắn là không.
Về mặt thuộc linh, trái đất này là nhà tù của những linh hồn tội lỗi từ thiên đàng. Việc cố gắng hưởng thụ và chiếm đoạt mọi thứ theo ý muốn không phải là thái độ sám hối mà một tội nhân nên có trong ngục tù. Thói quen phàn nàn và bất bình khi mọi thứ không như ý muốn sẽ ngăn cản chúng ta trở về quê hương thật sự.
Hãy tự hỏi bản thân, liệu chúng ta có đang làm trái lời Đức Chúa Trời trong khi tự biện minh bằng những suy nghĩ như “Chừng này là được rồi,” hay “Người khác làm vậy cũng có sao đâu?” Khi phạm lỗi, ban đầu chúng ta có thể cảm thấy tội lỗi, nhưng nếu lặp lại nhiều lần, nó sẽ trở thành thói quen, khiến chúng ta trở nên táo bạo hơn trong việc làm ác và dần mất đi cảm giác tội lỗi. Chúng ta cần ngay lập tức từ bỏ mọi thói quen phàn nàn, bất bình và không vâng phục lời Đức Chúa Trời.
Thói quen khinh bỉ và kính sợ Đức Chúa Trời
Kinh Thánh, thông qua các nhân vật đối lập sống cùng thời đại, làm chứng mạnh mẽ về tầm quan trọng của thói quen trong đời sống đức tin.
“Hai con trai của Hêli là người gian tà, chẳng nhận biết Đức Giê-hô-va. Các thầy tế lễ thường đãi dân sự như vầy: Phàm khi có ai dâng của lễ, thì tôi tớ thầy tế lễ đến lúc người ta nấu thịt, tay cầm chĩa ba, chích vào hoặc trong cái vạc, cái chảo, cái nồi, hay là trong chảo nhỏ. Hễ món nào dính chĩa ba, thì thầy tế lễ bèn lấy. Đó là cách họ đối với hết thảy dân Y-sơ-ra-ên đến Si-lô. Lại trước khi xông mỡ, kẻ tôi tớ thầy tế lễ cũng đến nói cùng người dâng của lễ rằng: Hãy đưa thịt để nướng cho thầy tế lễ; người không nhậm thịt luộc của ngươi, nhưng chỉ nhậm thịt sống mà thôi. Ví bằng người đó đáp rằng; Người ta sẽ xông mỡ, kế sau sẽ lấy phần chi đẹp ý ngươi, thì kẻ tôi tớ đó nói: Không; ngươi phải cho tức thì, bằng không, ta sẽ giựt lấy. Tội lỗi của hai người trai trẻ nầy lấy làm rất lớn trước mặt Đức Giê-hô-va; vì họ gây cho người ta khinh bỉ các của tế lễ dâng cho Đức Giê-hô-va.” I Samuên 2:12-17
Hê-li, quan xét của Israel, có hai con trai là Hốp-ni và Phi-nê-a. Dù là con của thầy tế lễ, họ lại là những kẻ hư hỏng, khinh bỉ Đức Chúa Trời. Họ coi thường luật lệ dâng tế lễ, thậm chí ngang nhiên chiếm đoạt lễ vật đáng lẽ phải dâng lên Đức Chúa Trời.
Đức Chúa Trời đã quyết định tiêu diệt họ vì những hành vi xấu xa liên tục của họ. Theo lời tiên tri, Hốp-ni và Phi-nê-a đã chết thảm trên chiến trường. Khi nghe tin về cái chết của các con trai, Hê-li ngã ngửa khỏi ghế, gãy cổ và qua đời (I Samuên 2:27-36, 4:11-18).
Hốp-ni và Phi-nê-a lớn lên trong sự coi nhẹ lời Đức Chúa Trời, dẫn đến thói quen khinh bỉ Ngài, và cuối cùng tự chuốc lấy sự hủy diệt vì làm Ngài nổi giận. Ngược lại, Sa-mu-ên, một nhân vật cùng thời, đã sống một cuộc đời tin kính, luôn tôn kính Đức Chúa Trời từ khi còn nhỏ.
“Còn Sa-mu-ên phục sự trước mặt Đức Giê-hô-va. Người hãy còn thơ ấu, thắt lưng một cái ê-phót bằng vải gai.” I Samuên 2:18
Sự khác biệt giữa thói quen của Sa-mu-ên từ khi còn nhỏ và thói quen xấu của Hốp-ni và Phi-nê-a là vô cùng lớn. Sa-mu-ên trưởng thành trong việc nuôi dưỡng thói quen tốt, luôn hầu việc Đức Chúa Trời và coi trọng luật lệ của Ngài. Ông trở thành quan xét kế vị Hê-li, và được ban cho sứ mệnh xức dầu cho Sau-lơ và Đa-vít làm vua của Israel. Một bên bị hủy diệt vì thói quen xấu khinh bỉ Đức Chúa Trời, một bên nhận được phước lành nhờ thói quen tốt kính sợ Ngài, và sống một cuộc đời được Đức Chúa Trời luôn đồng hành.
Sau-lơ và thói quen không vâng phục
Sau-lơ, vị vua đầu tiên của Israel, là một ví dụ điển hình về người tự chuốc lấy sự hủy diệt vì thói quen không vâng phục lời Đức Chúa Trời. Trước khi lên ngôi, ông là một người khiêm tốn, tự nhận mình là nhỏ bé. Tuy nhiên, sau khi trở thành vua, ông trở nên kiêu ngạo, ưu tiên lời người hơn lời Đức Chúa Trời.
“Vậy, hãy đi đánh dân A-ma-léc và diệt hết mọi vật thuộc về chúng nó. Ngươi sẽ không thương xót chúng nó, phải giết người nam và nữ, con trẻ và con bú, bò và chiên, lạc đà và lừa… Người bắt sống A-ga, vua của dân A-ma-léc, rồi lấy gươm diệt hết thảy dân sự. Nhưng Sau-lơ và dân chúng dung thứ A-ga, chẳng giết những con tốt hơn hết trong bầy bò và chiên, các thú về lứa đẻ thứ nhì, chiên con, và mọi vật tốt nhất. Chúng chẳng muốn diệt những vật đó, chỉ diệt hết những vật chi xấu và không giá trị. Bấy giờ có lời Đức Giê-hô-va phán cùng Sa-mu-ên như vầy: Ta hối hận vì đã lập Sau-lơ làm vua; bởi người đã xây bỏ ta, không làm theo lời ta. Sa-mu-ên buồn rầu, kêu cầu cùng Đức Giê-hô-va trọn đêm…” I Samuên 15:3-13
Đức Chúa Trời ra lệnh cho Sau-lơ: “Hãy đi đánh dân A-ma-léc và diệt hết mọi vật thuộc về chúng nó.” Sau-lơ dường như đã tiêu diệt A-ma-léc, nhưng lại không vâng phục trọn vẹn mệnh lệnh của Đức Chúa Trời. Ông bắt sống A-ga, vua của A-ma-léc, và giữ lại những con bò và chiên béo tốt, chỉ tiêu diệt những vật xấu và không giá trị.
Đức Chúa Trời hối hận vì đã lập Sau-lơ làm vua, và thông qua Sa-mu-ên, Ngài chỉ trích sự không vâng phục của ông. Sau-lơ biện minh rằng ông giữ lại những con vật tốt để dâng tế lễ cho Đức Chúa Trời, nhưng lại càng bị trách mắng nặng nề hơn.
“Sa-mu-ên nói: Đức Giê-hô-va há đẹp lòng của lễ thiêu và của lễ thù ân bằng sự vâng theo lời phán của Ngài ư? Vả, sự vâng lời tốt hơn của tế lễ; sự nghe theo tốt hơn mỡ chiên đực; sự bội nghịch cũng đáng tội bằng sự tà thuật; sự cố chấp giống như tội trọng cúng lạy hình tượng. Bởi ngươi đã từ bỏ lời của Đức Giê-hô-va, nên Ngài cũng từ bỏ ngươi không cho ngươi làm vua.” I Samuên 15:22-23
Ban đầu, Sau-lơ cũng có đức tin thuần khiết hướng về Đức Chúa Trời. Tuy nhiên, khi có quyền lực lớn, ông bắt đầu có suy nghĩ rằng mình có thể tự xoay sở mà không cần Đức Chúa Trời. Dần dần, ông quen với việc làm trái lời Ngài, thậm chí không còn cảm thấy sợ hãi.
“Ấy vậy, vua Sau-lơ chết, vì tội lỗi mình đã phạm cùng Đức Giê-hô-va, và vì chẳng có vâng theo mạng lịnh của Ngài; lại vì đã cầu hỏi bà bóng, chẳng có cầu hỏi Đức Giê-hô-va; vậy, vì cớ ấy Ngài giết người, dời nước người cho về Đa-vít, con trai Y-sai.” I Sử Ký 10:13-14
Vì không vâng phục, ân điển của Đức Chúa Trời rời xa Sau-lơ. Ông mất hết con cái trong trận chiến với A-ma-léc, và bản thân cũng chịu kết cục bi thảm trên chiến trường. Tất cả những bất hạnh này đều bắt nguồn từ thói quen sai lầm không vâng phục lời Đức Chúa Trời.
Thói quen của những người được Đức Chúa Trời đồng hành
Đa-vít được Sa-mu-ên xức dầu và trở thành vị vua thứ hai của Israel. Ông được Đức Chúa Trời công nhận là “người vừa lòng Ta” vì có thói quen tốt, luôn đặt Đức Chúa Trời vào trung tâm tấm lòng.
“Đức Giê-hô-va là Đấng chăn giữ tôi: Tôi sẽ chẳng thiếu thốn gì.” Thi Thiên 23:1
Qua những vần thơ mà Đa-vít để lại, chúng ta có thể thấy được tấm lòng của ông hướng về Đức Chúa Trời. Ông nhận thức rằng nếu không có Đức Chúa Trời, mình chẳng là gì cả, vì vậy, Đức Chúa Trời luôn là ưu tiên hàng đầu trong cuộc đời ông. Ông nhận biết sự thật rằng sự hưng thịnh của đất nước phụ thuộc vào Đức Chúa Trời, và có thói quen luôn đặt Ngài lên hàng đầu trong mọi việc.
Kinh Thánh mô tả rõ tấm lòng của Đa-vít, người yêu mến Đức Chúa Trời hơn bất cứ ai. Khi chuyển hòm giao ước từ nhà Ô-bết Ê-đôm về thành Đa-vít, ông không hề quan tâm đến thể diện của một vị vua, mà vui mừng nhảy múa hết mình như một đứa trẻ (II Samuên 6:12-15). Ông cảm thấy tiếc nuối vì mình sống trong cung điện đẹp đẽ, còn hòm giao ước của Đức Chúa Trời lại ở trong lều tạm, nên đã lên kế hoạch xây dựng đền thờ cho Ngài. Đức Chúa Trời hài lòng với điều này, và hứa ban phước cho việc hoàn thành đền thờ thông qua Sa-lô-môn, con trai của Đa-vít: “Ngươi đi bất cứ nơi nào, Ta cũng sẽ ở cùng ngươi, và sẽ làm cho ngươi được sang trọng.” (II Samuên 7:1-17).
Vậy, Kinh Thánh tiên tri như thế nào về những người sẽ được cứu rỗi trong thời đại cuối cùng này?
“Những kẻ ấy chưa bị ô uế với đàn bà, vì còn trinh khiết. Chiên Con đi đâu, những kẻ nầy theo đó. Những kẻ đó đã được chuộc từ trong loài người, để làm trái đầu mùa cho Đức Chúa Trời và Chiên Con.” Khải Huyền 14:4
Chúng ta cần quan sát kỹ những thói quen của các thánh đồ thuộc về Đức Chúa Trời và Chiên Con, những người sẽ được cứu chuộc trên trái đất này với tư cách là trái đầu mùa. Dù con đường có đầy chông gai, sỏi đá hay ánh nắng gay gắt, họ vẫn đi theo Đức Chúa Trời với lòng biết ơn. Sự vâng phục trọn vẹn này được xây dựng trên nền tảng của đức tin và sự tin tưởng tuyệt đối vào Đức Chúa Trời. Với tư cách là những thánh đồ vâng phục và đi theo Ngài với tấm lòng vui vẻ, chúng ta cần củng cố quyết tâm đức tin của mình hơn nữa.
Cần phải được sinh lại để vào Nước Thiên Đàng
Thông qua lời Kinh Thánh, cuốn sách hướng dẫn cơ bản nhất, chúng ta có thể tìm hiểu về những thói quen tốt mà chúng ta cần có.
“Ví thử có người dạy dỗ đạo khác, không theo lời có ích của Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta và đạo lý theo sự tin kính, thì người đó là lên mình kiêu ngạo, không biết chi hết; nhưng có bịnh hay gạn hỏi, cãi lẫy, bởi đó sanh sự ghen ghét, tranh cạnh, gièm chê, nghi ngờ xấu xa, cùng những lời cãi lẽ hư không của kẻ có lòng hư xấu, thiếu mất lẽ thật, coi sự tin kính như là nguồn lợi vậy…” I Timôthê 6:3-8
Không theo đạo lý của Đức Chúa Trời có nghĩa là không coi lời Ngài là tuyệt đối. Điều này khiến tấm lòng trở nên kiêu ngạo, thích cãi lẫy, và những suy nghĩ ác dần dần chi phối linh hồn, dẫn đến việc thiếu mất lẽ thật. Quen dần với việc không tra xét lời Ngài, và điều đó trở thành thói quen, tấm lòng sẽ trở nên hư xấu, và những điều bất hạnh như rời xa Đức Chúa Trời sẽ ập đến.
Đây là lý do tại sao chúng ta cần tra xét lời Đức Chúa Trời mỗi ngày, suy ngẫm và kiểm điểm bản thân. Hãy nhìn lại bản thân và xem thói quen của chúng ta có thực sự đẹp lòng Đức Chúa Trời không. Nếu thói quen xấu đã ăn sâu vào chúng ta mà chúng ta không hề hay biết, hãy loại bỏ chúng hoàn toàn và trở thành những người con của Đức Chúa Trời, tràn đầy lời Ngài.
Vì vậy, Đức Chúa Jêsus đã dạy rằng “Nếu một người chẳng sanh lại, thì không thể thấy được nước Đức Chúa Trời.” (Giăng 3:3). Điều này có nghĩa là nếu không sửa đổi những thói quen sai lầm trước đây thành những thói quen mà những người thuộc về Nước Thiên Đàng cần có, chúng ta sẽ không thể vào được đó.
“Nhưng muốn cho chúng ta lấy lòng yêu thương nói ra lẽ chân thật… rằng anh em phải bỏ cách ăn nết ở ngày trước, thoát lốt người cũ là người bị hư hỏng bởi tư dục dỗ dành, mà phải làm nên mới trong tâm chí mình, và mặc lấy người mới, tức là người đã được dựng nên giống như Đức Chúa Trời, trong sự công bình và sự thánh sạch của lẽ thật… Ví bằng anh em đang cơn giận, thì chớ phạm tội; chớ căm giận cho đến khi mặt trời lặn, và đừng cho ma quỉ nhân dịp. Kẻ vốn hay trộm cắp chớ trộm cắp nữa; nhưng thà chịu khó, chính tay mình làm nghề lương thiện, đặng có vật chi giúp cho kẻ thiếu thốn thì hơn. Chớ có một lời dữ nào ra từ miệng anh em; nhưng khi đáng nói hãy nói một vài lời lành giúp ơn cho và có ích lợi cho kẻ nghe đến. Anh em chớ làm buồn cho Đức Thánh Linh của Đức Chúa Trời, vì nhờ Ngài anh em được ấn chứng đến ngày cứu chuộc. Phải bỏ khỏi anh em những sự cay đắng, buồn giận, tức mình, kêu rêu, mắng nhiếc, cùng mọi điều hung ác. Hãy ở với nhau cách nhân từ, đầy dẫy lòng thương xót, tha thứ nhau như Đức Chúa Trời đã tha thứ anh em trong Đấng Christ vậy. Vậy anh em hãy trở nên kẻ bắt chước Đức Chúa Trời như con cái rất yêu dấu của Ngài.” Êphêsô 4:15-5:1
Đức Chúa Trời dạy chúng ta hãy lấy lòng yêu thương nói ra lẽ thật, và yêu cầu chúng ta hãy thoát khỏi con người cũ, người sống theo những thói quen sai lầm trong quá khứ, và mặc lấy con người mới theo sự dạy dỗ của Ngài. Tiếp theo, Ngài giải thích về những thói quen tốt mà chúng ta cần có, và phán rằng hãy bắt chước Đức Chúa Trời, Đấng là tấm gương trọn vẹn. Chúng ta cần tra xét kỹ càng sự dạy dỗ của Kinh Thánh, ghi khắc vào lòng và lặp đi lặp lại để hình thành thói quen tốt.
Ngay cả những người như Sau-lơ, Hốp-ni và Phi-nê-a cũng đã được chọn, nhưng những thói quen sai lầm đã khiến họ rời xa Đức Chúa Trời. Chúng ta cần luôn nhìn lại xem mình có những thói quen xấu như vậy không, và tôi mong rằng các con cái Si-ôn có thể vững bước trên con đường đến Nước Thiên Đàng, sống một cuộc đời tốt đẹp, đi theo Đức Chúa Trời đến bất cứ nơi nào Ngài dẫn dắt.