“Có những cái sai không thể sửa được. Chắp vá gượng ép chỉ càng làm sai thêm. Chỉ có cách là đừng bao giờ sai nữa, hoặc phải bù lại bằng một việc đúng khác.”
Thông điệp này, được Hồn Trương Ba thốt lên trong vở kịch nổi tiếng, vang vọng đến tận ngày nay như một lời cảnh tỉnh sâu sắc về những giá trị sống đích thực.
Lời khẳng định “Không thể sống với bất cứ giá nào được, ông Đế Thích ạ! Có những giá đắt quá, không thể nào trả được” của Hồn Trương Ba xuất phát từ bi kịch sống giả tạo, “hồn Trương Ba, da hàng thịt”. Sự chắp vá, gượng ép khi linh hồn thanh cao trú ngụ trong thể xác phàm tục đã dẫn đến những hệ lụy khôn lường. Hồn Trương Ba dần bị tha hóa, đánh mất bản chất tốt đẹp, đồng thời gây ra đau khổ cho những người thân yêu. Cái giá phải trả cho sự tồn tại phi lý này quá đắt, không thể nào bù đắp được.
Ý thức sâu sắc về sự tha hóa và những hệ lụy đau đớn mà nó gây ra cho những người thân yêu đã thôi thúc Trương Ba lựa chọn cái chết. Quyết định này cho thấy, trong quan niệm của Trương Ba, sống không chỉ là tồn tại mà còn là sống một cách ý nghĩa, vì người khác. Dù vô tình, Trương Ba đã phạm sai lầm khi chấp nhận sống nhờ xác người khác, và cái sai ấy không thể sửa chữa bằng cách tiếp tục duy trì một cuộc sống giả dối.
Câu chuyện Hồn Trương Ba gợi ra những suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống hiện tại. Chúng ta sống trên đời phải là chính mình, sống trọn vẹn với những giá trị đích thực. Sự tự do, được làm những điều mình mong muốn là hạnh phúc lớn lao. Ngược lại, khi bị áp đặt, sống theo khuôn mẫu của người khác, chúng ta sẽ đánh mất bản sắc và rơi vào bi kịch như Hồn Trương Ba.
Trong cuộc sống, đôi khi chúng ta mắc kẹt giữa những lựa chọn khó khăn, những sai lầm tưởng chừng không thể sửa chữa. Giống như việc một đứa trẻ muốn ăn món này nhưng bị ép ăn món khác, hay khi một người trẻ muốn theo đuổi đam mê này nhưng bị gia đình định hướng theo một con đường khác. Sự giằng xé giữa mong muốn cá nhân và kỳ vọng của người khác có thể dẫn đến những sai lầm. Để sống là chính mình, chúng ta phải chứng minh cho những người xung quanh thấy rằng chúng ta có đủ kiến thức, đủ trải nghiệm để đưa ra quyết định cho cuộc đời mình.
Câu chuyện về Hồn Trương Ba cũng gợi nhắc đến những người thuộc cộng đồng LGBT, những người phải che giấu giới tính thật của mình để sống theo kỳ vọng của xã hội. Cuộc sống “gồng mình” ấy đầy đau khổ và dối trá. Hay như câu chuyện về “chiếc mặt nạ cười”, khi một người luôn cố gắng làm hài lòng người khác, che giấu cảm xúc thật của mình, cuối cùng sẽ đánh mất bản thân.
Tuy nhiên, sống là chính mình không có nghĩa là làm mọi điều mình thích mà không quan tâm đến người khác. Chúng ta không thể nhân danh tự do để sống ích kỷ, gây tổn thương cho những người xung quanh. Sống là phải biết quản lý bản thân, phát huy những giá trị tốt đẹp, mang lại hạnh phúc cho người khác.
Tự do cần đi kèm với trách nhiệm và giới hạn. Chúng ta cần sống sao cho không hổ thẹn với lương tâm, sống sao cho khi rời khỏi thế giới này, chúng ta có thể mỉm cười, còn những người ở lại sẽ thương tiếc.
Lưu Quang Vũ và vở kịch “Hồn Trương Ba da hàng thịt” đã để lại cho chúng ta những trăn trở sâu sắc về ý nghĩa của cuộc sống. Thông điệp “Có những cái sai không thể sửa được. Chỉ có cách là đừng bao giờ sai nữa, hoặc phải bù lại bằng một việc đúng khác” là một lời nhắc nhở sâu sắc về việc sống một cuộc đời chân thật, ý nghĩa và có trách nhiệm.
Trong cuộc đời, ai cũng mắc sai lầm. Tuy nhiên, điều quan trọng là chúng ta phải biết nhận ra sai lầm và tìm cách sửa chữa. Đôi khi, những sai lầm đã gây ra những vết sẹo không thể xóa nhòa. Trong trường hợp đó, chúng ta phải bù đắp bằng những việc làm tốt đẹp, những hành động thiện nguyện, để xoa dịu những tổn thương và hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn.