Khi đọc một câu chuyện, bạn đã bao giờ tự hỏi ai là người đang kể cho mình nghe? Đó chính là vấn đề về ngôi kể trong văn bản tự sự. Vậy, Có Mấy Ngôi Kể thường được sử dụng? Mỗi ngôi kể mang lại những trải nghiệm và góc nhìn khác nhau như thế nào cho người đọc? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.
Về cơ bản, chúng ta thường gặp hai ngôi kể chính trong các tác phẩm văn học: ngôi thứ nhất và ngôi thứ ba. Tuy nhiên, để hiểu rõ hơn về sự đa dạng và phong phú của cách kể chuyện, chúng ta sẽ đi sâu vào phân tích từng loại.
Ngôi Thứ Nhất: “Tôi” Trong Câu Chuyện
Ngôi thứ nhất là hình thức kể chuyện mà người kể xưng “tôi” hoặc “chúng tôi”. Người kể chuyện ở ngôi này thường là một nhân vật trong câu chuyện, có thể là nhân vật chính hoặc một người chứng kiến sự việc.
-
Đặc điểm nổi bật của ngôi thứ nhất:
- Tính chủ quan: Câu chuyện được kể từ góc nhìn của người kể, thể hiện rõ cảm xúc, suy nghĩ và trải nghiệm cá nhân của họ. Điều này giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về thế giới nội tâm của nhân vật.
- Tính chân thực: Ngôi kể thứ nhất tạo cảm giác gần gũi, chân thật, như thể người đọc đang trực tiếp lắng nghe một người bạn tâm sự.
- Giới hạn về thông tin: Người kể chỉ có thể biết và kể những gì họ trực tiếp trải nghiệm hoặc chứng kiến, do đó thông tin về các nhân vật và sự kiện khác có thể bị hạn chế hoặc thiếu khách quan.
Alt text: Ngôi kể thứ nhất: Nhân vật xưng “tôi” chia sẻ câu chuyện cá nhân, nhấn mạnh vào trải nghiệm và cảm xúc chủ quan, tăng tính chân thực và gần gũi cho người đọc.
- Ví dụ: Trong truyện ngắn “Dế Mèn phiêu lưu ký” của Tô Hoài, câu chuyện được kể từ ngôi thứ nhất, qua lời kể của Dế Mèn, giúp người đọc cảm nhận rõ hơn về tính cách và cuộc phiêu lưu của nhân vật này.
Ngôi Thứ Ba: Góc Nhìn Toàn Cảnh
Ngôi thứ ba là hình thức kể chuyện mà người kể không trực tiếp tham gia vào câu chuyện, thường sử dụng các đại từ nhân xưng như “anh ấy”, “cô ấy”, “họ”, “nó”… Người kể chuyện ở ngôi này có thể biết hoặc không biết rõ về suy nghĩ, cảm xúc của các nhân vật.
-
Đặc điểm của ngôi thứ ba:
- Tính khách quan: Người kể chuyện có thể đưa ra cái nhìn khách quan hơn về các sự kiện và nhân vật, không bị giới hạn bởi góc nhìn cá nhân.
- Khả năng bao quát: Người kể chuyện có thể biết nhiều thông tin về các nhân vật và sự kiện khác nhau, giúp người đọc có cái nhìn toàn diện hơn về câu chuyện.
- Tính linh hoạt: Ngôi thứ ba cho phép người kể chuyện dễ dàng chuyển đổi góc nhìn giữa các nhân vật khác nhau, hoặc tập trung vào một nhân vật cụ thể.
-
Các loại ngôi thứ ba:
- Ngôi thứ ba toàn tri: Người kể biết tất cả mọi thứ về các nhân vật, bao gồm cả suy nghĩ, cảm xúc và quá khứ của họ.
- Ngôi thứ ba hạn tri: Người kể chỉ biết những gì một nhân vật cụ thể biết, giới hạn góc nhìn vào nhân vật đó.
- Ngôi thứ ba khách quan: Người kể chỉ thuật lại những gì diễn ra bên ngoài, không đi sâu vào suy nghĩ, cảm xúc của các nhân vật.
Alt text: Mô tả ngôi kể thứ ba: Người kể chuyện giấu mình, thuật lại sự kiện và hành động của nhân vật một cách khách quan, tạo cái nhìn toàn diện về câu chuyện và thế giới nhân vật.
- Ví dụ: Trong truyện “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố, câu chuyện được kể từ ngôi thứ ba, giúp người đọc có cái nhìn bao quát về cuộc sống khốn khổ của người nông dân Việt Nam dưới ách áp bức của thực dân phong kiến.
Sự Kết Hợp Linh Hoạt Các Ngôi Kể
Trong một số tác phẩm, tác giả có thể sử dụng kết hợp các ngôi kể khác nhau để tạo ra hiệu ứng nghệ thuật đặc biệt. Ví dụ, một đoạn có thể được kể từ ngôi thứ nhất để thể hiện cảm xúc của nhân vật, sau đó chuyển sang ngôi thứ ba để cung cấp thông tin khách quan hoặc mở rộng phạm vi câu chuyện.
Việc lựa chọn ngôi kể phù hợp là một yếu tố quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến cách người đọc tiếp nhận và cảm nhận câu chuyện. Hiểu rõ về có mấy ngôi kể và đặc điểm của từng loại sẽ giúp bạn đọc hiểu sâu sắc hơn về tác phẩm văn học, đồng thời cũng giúp bạn viết văn hay hơn.
