Kỹ Thuật Trồng Nho Mẫu Đơn: Hướng Dẫn Chi Tiết

Để trồng nho Mẫu Đơn thành công, việc lựa chọn đất trồng, kỹ thuật trồng và chăm sóc đóng vai trò then chốt. Đặc biệt, việc hiểu rõ về mật độ trồng và cách bố trí cây trồng ảnh hưởng lớn đến năng suất và chất lượng vườn nho. Bài viết này sẽ đi sâu vào chi tiết kỹ thuật trồng nho Mẫu Đơn, tập trung vào mật độ “Có 3 Loại Cây Và 4 Hố Trồng Cây” trên một đơn vị diện tích, đồng thời tối ưu hóa các yếu tố khác để đạt hiệu quả cao nhất.

1. Yêu cầu về đất trồng

Nho Mẫu Đơn có thể thích nghi với nhiều loại đất, từ đất cát pha, đất phù sa đến đất lẫn sỏi đá. Tuy nhiên, để đạt năng suất cao nhất, nên chọn đất phù sa hoặc đất thịt pha cát, tơi xốp, có kết cấu tốt và thoát nước tốt. Độ pH lý tưởng cho đất trồng nho là 5,7 – 7,0. Tránh trồng trên đất sét nặng, đất có tầng canh tác nông, đất mặn hoặc đất quá chua. Cần cải tạo đất trước khi trồng nếu đất không đáp ứng các yêu cầu trên.

2. Kỹ thuật trồng

2.1. Thời vụ trồng

Ở các tỉnh phía Bắc, có hai vụ trồng nho chính: vụ Xuân (tháng 2 – 3) và vụ Thu (tháng 8 – 9). Vụ Xuân thường được ưu tiên hơn vì có độ ẩm cao và mưa phùn nhẹ, tạo điều kiện thuận lợi cho cây phát triển.

2.2. Kỹ thuật làm đất

Đất cần được cày bừa kỹ lưỡng, làm tơi xốp, nhỏ đất và làm sạch cỏ dại. Lên luống rộng 2,5m, cao 30 – 50cm, thành luống vát cong hình mai rùa. Rãnh luống rộng 40 – 50cm để đảm bảo thoát nước tốt. Kích thước hố trồng là 50 x 50 x 50 cm. Mương thoát nước rộng 40cm, sâu hơn rãnh luống 20 – 30cm, bố trí xung quanh khu vực trồng để tránh ngập úng.

2.3. Tiêu chuẩn cây giống

Cây giống (cây giâm hoặc cây ghép) phải có nguồn gốc rõ ràng và được cơ quan nhà nước công nhận. Cây giâm cao từ 35 – 40cm, cây ghép dài 25 – 30cm tính từ mắt ghép, đều có 3 – 5 mầm to khỏe và không bị sâu bệnh.

2.4. Mật độ, khoảng cách và cách trồng

• Khoảng cách: 2,5m x 1m (cây cách cây 1m, hàng cách hàng 2,5m).
• Mật độ trồng: 4.000 cây/ha.

Kỹ thuật trồng: Xé bỏ túi bầu nilon, đặt cây giống vào hố, lấp đất, tránh để rễ cây tiếp xúc trực tiếp với phân bón. Đảm bảo cây trồng thẳng hàng và rễ không bị gấp khúc. Với mật độ này, cần xem xét đến yếu tố “có 3 loại cây và 4 hố trồng cây” để có kế hoạch trồng và chăm sóc phù hợp. Ví dụ, có thể trồng xen canh 3 loại cây khác nhau trong 4 hố để tận dụng tối đa không gian và dinh dưỡng.

2.5. Bón lót

Bón mỗi hố 5kg phân chuồng ủ hoai mục (20 tấn/ha) + 0,4kg Lân super.

2.6. Kỹ thuật làm giàn

Giàn trồng dạng chữ Y, cao 2,0m, đỉnh mái che cao 2,5m, rộng 2,5m. Sử dụng thép 4mm để căng khung dây giữa các cọc bê tông, thép 3mm để cố định khung vòm mái che và 3 tầng dây thép 1,1mm để căng các hàng dây theo hình chữ Y cho nho leo. Các loại dây thép sử dụng đều là thép không gỉ.

Cột giàn làm bằng bê tông cốt thép (10x10x300cm), có 3 cây sắt Ø 8mm, cố định bằng đai sắt Ø 6mm. Có thể thay thế bằng ống tròn mạ kẽm tối thiểu Ø 42mm, dày 1,4 – 1,8mm.

Vòm che làm bằng nilon trong suốt (0,4 – 0,6µm) để che mưa lớn, tránh táp lá, rụng hoa, quả và che sương muối, hạn chế sâu bệnh. Vòm che có hình mái vòm dốc để thoát nước, mặt vòm căng phẳng để tránh đọng nước. Chằng buộc kỹ bằng dây mềm có độ bền cao để chống gió tốc mái. Bề rộng của nilon từ 2,2 – 2,5m.

2.7. Tạo cành cấp 1, cấp 2

Khi cây cao 25 – 30cm, cắm que và buộc thân cây vào que. Cắt bỏ chồi nách, để lại 2 mầm cao nhất, cắt bỏ tua ngay sau khi tua dài trên 3cm.

Tại 2 nhánh trên giàn 1m, khi nhánh được 7 lá thật, cắt bỏ ngọn chính, để lại 5 lá thật và buộc cố định vào dây số 1 (cao 80 – 100cm so với mặt đất) để 2 nhánh phát triển đều sang 2 bên (cành cấp 2). Thường xuyên cắt tỉa ngọn các nhánh bên và tua của cây nho, cắt bỏ ngọn chính, để lại 5 lá thật.

3. Kỹ thuật chăm sóc

3.1. Làm cỏ, xới xáo

• Thời kỳ cây con: 20 – 30 ngày xới xáo, làm cỏ quanh gốc, cách gốc 20 – 30cm.
• Khi cành nho đã giao tán, làm cỏ kết hợp xới nhẹ để phá váng, giúp đất thông thoáng.
• Hàng năm, xới sâu (30 – 40cm) một lần để tạo bộ rễ mới, thường sau thu hoạch vụ Đông Xuân.
• Sau mỗi vụ thu hoạch, làm sạch cỏ, phát quang bờ bụi xung quanh vườn để loại trừ nơi ẩn nấp của sâu bệnh.

3.2. Tưới nước

• Giai đoạn cây con: Tưới đẫm nước ngay sau khi trồng, sau đó định kỳ 2 – 3 ngày tưới một lần, đảm bảo độ ẩm đất 60 – 70%.
• Giai đoạn cây kinh doanh: Tưới định kỳ 7 – 10 ngày một lần, mỗi lần 5 – 6 lít nước/gốc. Kết hợp tưới phân trong mỗi lần tưới nước.
• Ngừng tưới nước trước khi thu hoạch 7 – 10 ngày để tăng chất lượng nho, tránh quả bị mềm và kéo dài thời gian bảo quản.

3.3. Bón phân

a. Thời kỳ cây con

• Bón lót: Bón toàn bộ 554kg vôi, phân chuồng và lân (bón vôi trước phân 10 ngày). Liều lượng: 5kg phân chuồng ủ hoai mục + 0,4kg Supe lân/gốc.

• Tưới nhử: Sau khi trồng 7-10 ngày, tưới 250 – 300 gam đạm Ure pha với 1.000 lít nước, tưới 2,5 lít/gốc, định kỳ 1 tuần tưới 1 lần. Cây còi cọc có thể tưới bổ sung phân humic 3%.

• Bón thúc: Bón vào đất và tưới phân định kỳ.

  • Bón thúc vào đất: Bón sau khi trồng 120 ngày (tháng 7 hàng năm), kết hợp xới đất mặt luống và làm cỏ. Liều lượng: 5kg phân chuồng hoai mục + 0,4 kg NPK 13-13-13+TE/gốc.
  • Bón thúc bằng hệ thống tưới định kỳ: 7 – 10 ngày một lần, tưới (300 g NPK 20-20-20 + 6 lít nước)/cây, tưới 6 lít/gốc (120 kg/ha NPK 20-20-20 + 24.000 lít nước)/ha.

b. Thời kỳ ra hoa – nuôi quả:

Thời kỳ cho quả kéo dài 4 tháng/năm. Lượng phân 1 ha/vụ: 20 tấn phân chuồng hoai mục, 960 kg NPK 20-20-20 và 240kg Kali clorua.

• Cách bón: 5kg phân chuồng hoai mục+ 0,2 kg NPK 13-13-13+TE bón vào rãnh đào dọc luống trước khi cắt cành 1 tháng, cách gốc 20 – 30 cm.
• Bón thúc: Bón thúc bằng hệ thống tưới định kỳ: 7 – 10 ngày một lần tưới (300 g NPK 20-20-20 + 6 lít nước)/cây, tưới 6 lít/gốc (120kg/ha NPK 20-20-20 + 24.000 lít nước)/ha.
• Thời kỳ quả bắt đầu chín (sau 90 ngày cắt cành lấy quả) bón Kali clorua 30 g/cây + 6 lít nước (120kg Kali clorua/ha), bón 2 lần, mỗi lần cách 7 – 10 ngày. Bón bằng cách đào rãnh dọc theo 1 bên luống, xới nhẹ lấp phân kết hợp tưới ẩm hoặc pha phân bón tan hoàn toàn trong nước tưới theo hệ thống tưới nhỏ giọt.
• Trường hợp nho phát triển kém hoặc bộ rễ bị thương tổn, có thể sử dụng thêm phân bón lá như Agrostim, K-humat… Có thể sử dụng một số loại phân bón lá có hàm lượng Canxi cao như CanxiBoron vào các giai đoạn trước khi ra hoa, sau đậu quả và khi quả lớn.

Vườn nho mẫu đơn với những chùm quả xanh mướt, thể hiện sự phát triển khỏe mạnh nhờ kỹ thuật chăm sóc đúng cách.

3.4. Cắt cành

• Thời vụ cắt cành:

  • Vụ Đông Xuân (tháng 12-2 DL), cắt cành tháng 12 – 2, thu hoạch tháng 5-6 DL.
  • Vụ Hè Thu (tháng 8-9 DL), cắt cành tháng 8 – 9, thu hoạch tháng 11-12 DL.
  • Nên cắt cành vào ngày nắng ấm, nhiệt độ từ 22 – 250C.

• Kỹ thuật cắt cành:

  • Cắt cành khi cây nho khỏe mạnh.
  • Cắt để lại 3 – 5 mắt của cành cắt, tùy theo chiều dài, đường kính, sự hóa gỗ của cành và mùa vụ. Tùy theo tình trạng cây khỏe yếu mà để lại số mắt nhiều hay ít.
  • Thu gom cành lá vừa cắt bỏ để tiêu hủy bằng cách đốt hoặc chôn lấp để tránh lây lan sâu bệnh.
  • Sau khi cắt xong cần phun thuốc để tiêu diệt mầm sâu bệnh còn tồn lại của vụ trước.

3.5. Kỹ thuật xử lý chùm hoa, giữ quả

• Kéo dài chùm hoa:

  • Thời điểm xử lý: Khi hoa trong chùm có hiện tượng dãn, màu hoa chuyển dần từ màu xanh sang màu vàng chanh.
  • Cách thực hiện: Nhúng ngập chùm nho vào dung dịch thuốc Gibberellic acid 90% (AcGabacyto100SP; Falgo 18,4TB; Goliath 20WP;…) đã pha theo hướng dẫn (khoảng 5 -10 giây). Tùy tình trạng cây khỏe, yếu có thể tăng giảm nồng độ thuốc.

• Hạn chế rụng quả và tăng kích cỡ quả:

  • Thời điểm xử lý: Sau khi quả đậu từ 3 – 5 ngày.
  • Cách thực hiện: Xử lý thuốc hoạt chất Forchlorfenuron ở nồng độ 0,1% (Birantin 0,1SL) (tùy tình trạng cây khỏe yếu để xử lý thuốc, tăng hoặc giảm nồng độ).

3.6. Buộc cành, tỉa chồi nách, tỉa quả

• Ngay sau khi cắt cành cần buộc và phân chia lại số cành, định đều trên giàn, thường xuyên loại bỏ những cành yếu.
• Duy trì mật độ cành cấp 2, cành nuôi quả: 8 – 10 cành/cây.
• Buộc cành 2 lần trước khi hoa nở, kết hợp tỉa bỏ bớt chồi nách.
• Tỉa quả: Khi quả có đường kính khoảng 0,5 – 1 cm, đối với chùm quả dài, có thể cắt ngắn lại, mỗi 1 chùm để từ 17 – 18 nhánh nho. Khi tỉa quả phải đều về các phía và ở giữa phía trong chùm quả trung bình để từ 60 – 70 quả/chùm.

3.7. Bao chùm quả

• Bao chùm quả bằng túi chuyên dụng cắt đáy vào thời điểm thích hợp sau khi quả bắt đầu chuyển màu.
• Cần xử lý thuốc trừ các sâu bệnh chính trên giàn nho trước khi bao chùm quả, tốt nhất là phun trước khi bao quả 2 ngày các loại thuốc trừ nấm, vi khuẩn…

Hình ảnh minh họa kỹ thuật bao trái nho non, một biện pháp quan trọng giúp bảo vệ quả khỏi sâu bệnh và đảm bảo chất lượng.

4. Phòng trừ sâu bệnh

4.1. Sâu hại chính trên nho và biện pháp phòng trừ

• Sâu xanh da láng (Spodoptera exigua):

  • Đặc điểm gây hại: Sâu non cắn phá lá, mầm non, hoa.
  • Biện pháp phòng trừ: Ngắt ổ trứng, bắt sâu non bằng tay. Sử dụng thuốc Vicin – S, Sherpa 25EC, Sumicidin 20EC.

• Bọ trĩ (Scritothrips dorsalis):

  • Đặc điểm gây hại: Sâu non chích hút các bộ phận non của cây làm rách tế bào biểu bì, làm lá có màu ánh bạc hoặc hơi cong xuống. Hại trên chùm hoa làm hư hại cuống dẫn đến hoa vàng, đậu quả kém.
  • Biện pháp phòng trừ: Phun nước vào sáng sớm hoặc sử dụng các loại thuốc hoạt chất Imidachloprid, Abamectin.

• Nhện đỏ (Tetranychus sp):

  • Đặc điểm gây hại: Sinh sống và gây hại ở mặt dưới lá, làm lá bị mất màu xanh và có màu vàng.
  • Biện pháp phòng trừ: Sử dụng thuốc hoạt chất Abamectin, Matrine.

• Rệp sáp (Ferrisiana virgata):

  • Đặc điểm gây hại: Phá hoại hầu hết các bộ phận của cây, hút nhựa làm cây suy yếu, chồi nho bị co cúm lại, giảm khả năng ra hoa và giảm chất lượng quả.
  • Biện pháp phòng trừ: Rửa cành kĩ sau khi cắt cành; Phòng trừ bằng các loại thuốc có hoạt chất Imidacloprid, Emamectin benzoate.

4.2. Bệnh hại chính trên nho và biện pháp phòng trừ:

• Bệnh Mốc sương (Plasmopara viticola):

  • Triệu chứng bệnh: Xuất hiện trên lá, tay leo, đọt, hoa và chùm quả. Trên lá có những vết màu xanh – vàng, sau đó chuyển sang đỏ nâu. Mặt dưới lá có lớp tơ nấm trắng.
  • Biện pháp phòng trừ: Vệ sinh đồng ruộng, tiêu thoát nước kịp thời, duy trì mật độ cành thích hợp và bón phân đầy đủ, cân đối. Dùng các loại thuốc có gốc Đồng, Mancozeb, Metalaxyl, Mancozeb + Metalaxyl, Chlorothalonil.

• Bệnh phấn trắng (Uncinula necator):

  • Triệu chứng bệnh: Nấm tấn công các phần xanh của cây, trên quả có thể thấy rõ các vết màu trắng hơi xám, bệnh làm quả nứt và kém phẩm chất.
  • Biện pháp phòng trừ: Dùng các loại thuốc như: lưu huỳnh vôi, các chế phẩm có chứa đồng, nhóm thuốc Hexaconazole, Azoxystrobin + Difenoconazole, Kasugamycin,…

Hình ảnh lá nho bị bệnh mốc sương, một trong những bệnh hại phổ biến trên cây nho, cần được phát hiện và xử lý kịp thời.

• Bệnh nấm cuống (Diplodia sp):

  • Triệu chứng bệnh: Nấm tấn công vào cuống chùm làm hoa, quả bị khô, giảm năng suất và phẩm chất.
  • Biện pháp phòng trừ: Phun ngừa bệnh bằng các loại thuốc như: Difenoconazole (Score), Diniconazole (Sumi-eight), Mancozeb + Metalaxyl (Ridomil Gold, Mancolaxyl)… Ngắt bỏ các phần bị bệnh để tránh lây lan.

• Bệnh rỉ sắt (Kuehneola vitis):

  • Triệu chứng bệnh: Gây hại chủ yếu trên lá già và lá bánh tẻ, làm tàn lụi bộ lá trước khi cắt cành.
  • Biện pháp phòng trừ: Phun thuốc sớm khi thấy có vết bệnh bằng các loại thuốc như: Difenoconazole (Score), Diniconazole (Sumi-eight), Hexaconazole (Vivil, Levil, newvil, …)

• Bệnh thán thư (Elsinoe ampelina):

  • Triệu chứng bệnh: Bệnh gây hại giai đoạn quả non, vết bệnh lõm và có viền bao quanh. Bệnh gây hại khi quả đã lớn (trắng quả) đến thu hoạch, các vết bệnh liên kết lại với nhau gây thối và nứt quả.
  • Biện pháp phòng trừ: Vệ sinh đồng ruộng, tiêu thoát nước kịp thời, bón đạm hợp lý, tạo giàn nho thông thoáng và duy trì mật độ cành hợp lý, áp dụng biện pháp bao chùm quả, không trồng dưới giàn nho các loại cây ký chủ. Dùng thuốc có hoạt chất Mancozeb (Dithane, Manzate, Dizeb, Manozeb, …) cho tác nhân Esinoe ampelina, và thuốc có hoạt chất Ziram (Ziflo), Propineb (Antracol, Aconeb, Alphacol,…) cho tác nhân Colletotrichum gloeosporioides.

5. Thu hoạch

Thu hoạch nho khi quả chuyển sang màu xanh vàng, hàm lượng đường cao (đo độ brix), quả mềm. Dùng kéo cắt cuống chùm, nên thu hoạch vào trời nắng ráo.

Việc áp dụng đúng kỹ thuật trồng và chăm sóc nho Mẫu Đơn, đặc biệt là hiểu rõ về mật độ trồng và cách bố trí cây trồng (ví dụ “có 3 loại cây và 4 hố trồng cây”) sẽ giúp đạt được năng suất cao và chất lượng tốt nhất.