Phân tích sâu sắc đoạn thơ “Hương lúa quê ta” của Trần Đức Đủ, tập trung vào các biện pháp tu từ và ý nghĩa biểu đạt.
Câu hỏi: Cho đoạn Thơ Sau:
Dẻo thơm hạt gạo quê hương
Có cả “năm nắng mười sương” người trồng
Từng bông rồi lại từng bông
Trĩu cong như dáng lưng còng mẹ ta.
(Trần Đức Đủ, Hương lúa quê ta)
a. Tìm và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ trên.
b. Vì sao tác giả chọn dùng “trĩu cong” mà lại không dùng “nặng cong” dù vẫn đảm bảo quy tắc phù hợp về thanh điệu trong câu bát?
Trả lời chi tiết:
a. Đoạn thơ trên sử dụng hai biện pháp tu từ nổi bật: ẩn dụ và so sánh.
- Ẩn dụ: “Năm nắng mười sương” là một hình ảnh ẩn dụ sâu sắc, gợi lên sự vất vả, khó nhọc mà người nông dân phải trải qua để tạo ra hạt gạo. Cụm từ này không chỉ đơn thuần miêu tả thời tiết khắc nghiệt, mà còn tượng trưng cho quá trình lao động cần cù, bền bỉ, vượt qua mọi gian nan của người nông dân. Nó cho thấy sự kết tinh của mồ hôi, công sức và cả những hy sinh thầm lặng để làm nên thành quả lao động.
Alt: Cánh đồng lúa chín vàng ươm tượng trưng cho sự cần cù lao động “năm nắng mười sương” của người nông dân Việt Nam.
- So sánh: “Trĩu cong như dáng lưng còng mẹ ta” là một phép so sánh đầy xúc động và gợi cảm. Sự so sánh này không chỉ giúp người đọc hình dung rõ nét hơn về vẻ đẹp của bông lúa trĩu hạt, mà còn liên hệ đến hình ảnh người mẹ tần tảo, cả đời hy sinh vì gia đình. “Trĩu cong” gợi liên tưởng đến gánh nặng cuộc đời mà người mẹ phải gánh vác, đồng thời thể hiện sự kính trọng, biết ơn sâu sắc của tác giả đối với những người mẹ Việt Nam.
Alt: Người mẹ lưng còng gánh lúa nặng trĩu, hình ảnh so sánh với bông lúa trĩu hạt, gợi sự tần tảo và hy sinh.
b. Tác giả chọn “trĩu cong” thay vì “nặng cong” vì “trĩu cong” không chỉ diễn tả độ cong của bông lúa mà còn gợi cảm giác về sự đầy đặn, sung túc. “Trĩu” mang ý nghĩa về số lượng nhiều, sự tích lũy, làm cho hình ảnh bông lúa trở nên sinh động và hấp dẫn hơn. Trong khi đó, “nặng cong” chỉ đơn thuần miêu tả về trọng lượng và hình dáng, thiếu đi sự gợi cảm và chiều sâu ý nghĩa. “Trĩu cong” thể hiện rõ hơn sự “sai trĩu” của bông lúa, cái vẻ đẹp của thành quả lao động, sự no ấm mà người nông dân đã tạo ra. Việc sử dụng từ ngữ tinh tế này góp phần làm tăng giá trị biểu cảm và nghệ thuật của đoạn thơ, đồng thời thể hiện sự trân trọng của tác giả đối với vẻ đẹp của quê hương và những người lao động.
Alt: Bông lúa vàng óng trĩu hạt, biểu tượng của sự no ấm và thành quả lao động của người nông dân Việt.
