“Chiều sông Thương” của Hữu Thỉnh là một bức tranh quê hương đầy màu sắc và cảm xúc. Bài thơ không chỉ gợi lên hình ảnh một vùng quê thanh bình mà còn thể hiện tình yêu sâu sắc của tác giả đối với mảnh đất và con người nơi đây. Để hiểu sâu sắc hơn về tác phẩm này, chúng ta cùng nhau đi vào phân tích chi tiết.
Bài thơ mở ra với khung cảnh một buổi chiều thu trên dòng sông Thương:
“Đi suốt cả ngày thu
Vẫn chưa về tới ngõ
Dùng dằng hoa quan họ
Nở tím bên sông Thương”
Alt: Hình ảnh hoa quan họ nở tím ven bờ sông Thương trong buổi chiều thu, gợi nhớ về một vùng quê thanh bình và trữ tình.
Sắc tím của hoa quan họ là một điểm nhấn đặc biệt, gợi liên tưởng đến những làn điệu dân ca ngọt ngào, đằm thắm. Từ “dùng dằng” được sử dụng một cách tài tình, vừa diễn tả sự lưu luyến của người đi đường, vừa gợi cảm giác thời gian như chậm lại, để người ta có thể tận hưởng vẻ đẹp của cảnh vật xung quanh.
“Nước vẫn nước đôi dòng
Chiều vẫn chiều lưỡi hái
Những gì sông muốn nói
Cánh buồm đang hát lên”
Hình ảnh “nước đôi dòng” và “chiều lưỡi hái” gợi lên một không gian quen thuộc của làng quê Việt Nam. Sông Thương như một nhân chứng lịch sử, chứng kiến bao đổi thay của vùng đất này. Cánh buồm no gió mang theo những lời tâm tình của dòng sông, kể cho ta nghe về những câu chuyện của quá khứ và hiện tại.
“Đám mây trên Việt Yên
Rủ bóng về Bố Hạ
Lúa cúi mình giấu quả
Ruộng bời con gió xanh”
Alt: Cánh đồng lúa chín vàng ươm ở huyện Việt Yên, Bắc Giang, thể hiện sự trù phú và thịnh vượng của vùng quê.
Khung cảnh làng quê hiện lên thật sống động với hình ảnh đám mây “rủ bóng” và lúa “cúi mình giấu quả”. Màu xanh của “gió” như một nét chấm phá, làm cho bức tranh thêm phần tươi tắn và tràn đầy sức sống.
“Nước màu đang chảy ngoan
Giữa lòng mương máng nổi
Mạ đã thò lá mới
Trên lớp bùn sếnh sang”
“Cho sắc mặt mùa màng
Đất quê mình thịnh vượng
Những gì ta gửi gắm
Sắp vàng hoe bốn bên”
Hình ảnh “nước màu đang chảy ngoan” gợi lên một cảm giác thanh bình và yên ả. Sự sinh sôi nảy nở của mạ non trên lớp bùn là một dấu hiệu của sự sống, của niềm hy vọng vào một mùa màng bội thu. Từ đó, tác giả khẳng định niềm tin vào sự “thịnh vượng” của quê hương.
“Hạt phù sa rất quen
Sao mà như cổ tích
Mấy cô coi máy nước
Mắt dài như dao cau”
Alt: Người phụ nữ nông thôn với đôi mắt dài và nụ cười tươi bên cạnh máy bơm nước, biểu tượng của sự cần cù và chịu thương chịu khó.
Hạt phù sa bồi đắp cho đồng ruộng, mang đến sự trù phú và màu mỡ. Hình ảnh “mấy cô coi máy nước” với “mắt dài như dao cau” là một nét vẽ chân thực, thể hiện vẻ đẹp khỏe khoắn và duyên dáng của người phụ nữ nông thôn.
“Ôi con sông màu nâu
Ôi con sông màu biếc
Dâng cho mùa sắp gặt
Bồi cho mùa phôi phai”
“Nắng thu đang trải đầy
Đã trăng non múi bưởi
Bên cầu con nghé đợi
Cả chiều thu sang sông.”
Hai câu “Ôi con sông màu nâu/ Ôi con sông màu biếc” thể hiện cảm xúc trực tiếp của tác giả trước vẻ đẹp của dòng sông. Sông Thương không chỉ là nguồn sống mà còn là một phần không thể thiếu trong tâm hồn của mỗi người con quê hương. Kết thúc bài thơ là hình ảnh “con nghé đợi” bên cầu, gợi lên một cảm giác bâng khuâng, xao xuyến.
Tóm lại, “Chiều sông Thương” là một bài thơ hay, giàu cảm xúc. Qua những hình ảnh giản dị, quen thuộc của làng quê, Hữu Thỉnh đã thể hiện một cách sâu sắc tình yêu đối với quê hương, đất nước. Bài thơ giúp chúng ta thêm trân trọng vẻ đẹp của thiên nhiên và con người Việt Nam. Việc đọc hiểu sâu sắc tác phẩm này giúp chúng ta bồi dưỡng tâm hồn và tình cảm, thêm yêu quê hương, đất nước mình.
