Bài thơ “Chiều hôm nhớ nhà” của Bà Huyện Thanh Quan là một tuyệt phẩm trong kho tàng văn học Việt Nam. Không chỉ bởi vẻ đẹp ngôn từ, mà còn bởi những cảm xúc sâu lắng mà nó gợi lên trong lòng người đọc. Vậy, “Chiều Hôm Nhớ Nhà Gieo Vần Gì” và điều gì đã làm nên sức sống lâu bền của tác phẩm này? Chúng ta hãy cùng nhau phân tích chi tiết.
Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật được sử dụng một cách điêu luyện, tạo nên sự hài hòa và cân đối cho toàn bài. Bố cục chặt chẽ, tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc niêm luật, nhưng vẫn toát lên vẻ tự nhiên, uyển chuyển.
Bức tranh chiều tà với gam màu tím buồn, gợi cảm giác cô đơn và nhớ nhà da diết.
Vần chân được gieo một cách tài tình, tạo nên âm hưởng du dương, trầm lắng. Các từ “hôn,” “đồn,” “thôn,” “dồn,” “ôn” liên kết với nhau, tạo thành một chuỗi âm thanh liên tục, kéo dài, như tiếng vọng của nỗi nhớ nhà. Chính cách gieo vần này đã góp phần quan trọng trong việc thể hiện tâm trạng buồn man mác của nhân vật trữ tình.
Tâm trạng chủ đạo của bài thơ là buồn, ngậm ngùi. Nỗi nhớ nhà da diết, cồn cào được thể hiện một cách kín đáo, tinh tế. Không có những lời than vãn trực tiếp, mà chỉ có những hình ảnh, âm thanh gợi cảm, khơi gợi trong lòng người đọc những cảm xúc tương tự.
Hình ảnh ngư ông và mục tử trở về gợi lên sự yên bình, nhưng đồng thời cũng nhấn mạnh sự cô đơn của người lữ khách.
Phương thức biểu đạt chủ yếu là biểu cảm kết hợp miêu tả. Cảnh vật được miêu tả một cách chân thực, sống động, nhưng không phải để tả cảnh đơn thuần, mà là để gửi gắm tâm trạng, cảm xúc của nhân vật trữ tình.
Nội dung chính của bài thơ là tâm trạng buồn lê thê, một niềm sầu thương tê tái của người lữ khách đi xa nhớ nhà, nhớ quê hương da diết. Nỗi nhớ không chỉ là nhớ về những người thân yêu, mà còn là nhớ về những kỷ niệm, những hình ảnh thân thuộc của quê hương.
Thơ của Bà Huyện Thanh Quan mang đậm chất trang nhã, bác học và thấm đẫm niềm hoài cổ. Bà sử dụng nhiều từ Hán Việt, điển tích, điển cố, tạo nên vẻ đẹp cổ điển, trang trọng cho bài thơ. Giọng thơ man mác, hoài cổ, như một lời than thở về những giá trị đang dần mất đi.
Hình ảnh cánh chim bay mỏi trên bầu trời chiều thể hiện sự mệt mỏi, cô đơn và khao khát được trở về tổ ấm.
Nghệ thuật đặc sắc của bài thơ nằm ở lời thơ trang nhã, sử dụng nhiều từ Hán Việt, giọng thơ man mác, hoài cổ. Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình được sử dụng một cách tài tình, khiến cho cảnh vật trở nên sống động, gợi cảm và mang đậm dấu ấn tâm trạng của nhân vật trữ tình.
Bài thơ thể hiện rõ nhất tình yêu nhà, yêu quê hương sâu sắc của nhân vật trữ tình. Dù đi đâu, làm gì, quê hương vẫn luôn là một phần không thể thiếu trong trái tim của mỗi người.
Đảo ngữ được sử dụng trong các câu thơ “Gác mái, ngư ông về viễn phố, Gõ sừng, mục tử lại cô thôn” có tác dụng nhấn mạnh sự bình dị, thanh bình của cuộc sống nơi thôn quê. Đồng thời, nó cũng gợi lên sự đối lập giữa cuộc sống yên ả nơi quê nhà và cuộc sống bôn ba, vất vả của người lữ khách.
Quê hương có vai trò vô cùng quan trọng đối với mỗi người. Quê hương là nơi chôn nhau cắt rốn, là nơi nuôi dưỡng tâm hồn, là nơi ta tìm thấy sự bình yên và hạnh phúc. Quê hương là cội nguồn của mỗi người, là nơi ta luôn hướng về dù có đi đâu, về đâu.
