Tình yêu luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho thơ ca. Trong thế giới thi ca Việt Nam, Xuân Quỳnh nổi bật với những vần thơ da diết, chân thành về tình yêu. Thi phẩm “Thuyền và biển” là một minh chứng rõ nét cho điều đó, nơi người đọc cảm nhận sâu sắc những cung bậc cảm xúc, những khát khao và trăn trở trong tình yêu.
Xuân Quỳnh đã mượn câu chuyện về thuyền và biển để diễn tả những cung bậc cảm xúc phức tạp của tình yêu. Thuyền và biển, hai hình tượng quen thuộc trong thơ ca, được Xuân Quỳnh khoác lên một ý nghĩa mới, lấp lánh sắc màu của tình yêu.
Từ ngày nào chẳng biết
Thuyền nghe lời biển khơi
Cánh hải âu, sóng biếc
Đưa thuyền đi muôn nơi
Trong không gian bao la của biển, con thuyền tự do khám phá, vươn mình ra khơi nhờ “nghe lời” biển cả. Biển rộng lớn sẵn lòng “đưa thuyền đi muôn nơi”, đáp lại tiếng gọi từ trái tim. Nếu “lòng thuyền nhiều khát vọng” thì “tình biển bao la”. Thuyền cứ đi mãi không mỏi mệt, biển vẫn xa xăm phía trước. Sự song hành này tượng trưng cho sự gắn bó không thể tách rời giữa hai tâm hồn yêu nhau. Thuyền và biển cần có nhau để tồn tại và vươn xa.
Vẻ đẹp của tình yêu còn được thể hiện qua những khoảnh khắc lãng mạn, khi biển dịu dàng như một “cô gái nhỏ” thầm thì gửi tâm tư, ấp ôm “mạn thuyền sóng vỗ”. Nhưng biển cũng có lúc “ào ạt xô thuyền”, thể hiện sự mãnh liệt, dữ dội của tình yêu.
Những đêm trăng hiền từ
Biển như cô gái nhỏ
Thầm thì gửi tâm tư
Quanh mạn thuyền sóng vỗ
Xuân Quỳnh đã khéo léo nhận ra rằng tình yêu không bao giờ “đứng yên”. Nó luôn vận động, biến đổi, đòi hỏi sự khao khát kiếm tìm và thấu hiểu lẫn nhau. Chính sự vận động không ngừng này đã tạo nên sức sống mãnh liệt cho tình yêu.
Vì tình yêu muôn thuở
Có bao giờ đứng yên
Và rồi, Xuân Quỳnh đi đến một khẳng định đầy ý nghĩa:
Biển mênh mông nhường nào
Chỉ có thuyền mới biết
Thuyền đi đâu, về đâu
Điệp ngữ “chỉ có” được lặp lại hai lần, nhấn mạnh sự thấu hiểu sâu sắc giữa thuyền và biển. Đó là một thế giới riêng, chỉ có hai người cùng chia sẻ, cảm nhận. Đây cũng là niềm tự hào, sự tin tưởng vào tình yêu của hai người. Chỉ có thuyền mới hiểu được sự bao la của biển, và chỉ có biển mới biết con thuyền sẽ đi về đâu.
Nỗi nhớ nhung, sự xa cách cũng là một phần không thể thiếu của tình yêu. “Những ngày không gặp nhau” khiến “biển bạc đầu thương nhớ” và “lòng thuyền đau rạn vỡ”. Tình yêu chân thật luôn đi kèm với những cảm xúc mãnh liệt, dù là hạnh phúc hay khổ đau.
Nếu từ giã thuyền rồi
Biển chỉ còn sóng gió
Nếu phải cách xa anh
Em chỉ còn bão tố
Xuân Quỳnh khẳng định một lần nữa sự gắn bó không thể tách rời giữa hai người. Nếu thuyền rời xa, biển sẽ cô đơn, chỉ còn lại sóng gió. Cũng như vậy, nếu phải xa anh, em chỉ còn “bão tố”. “Bão tố” ở đây thể hiện sự mạnh mẽ, cá tính của người con gái, đồng thời cũng là sự khẳng định tình yêu sâu sắc, không gì có thể thay thế.
“Thuyền và biển” là một bài thơ tình yêu đặc sắc, mang đậm phong cách Xuân Quỳnh. Với thể thơ năm chữ, ngôn ngữ giản dị, hình ảnh giàu sức gợi, bài thơ đã chạm đến trái tim của biết bao độc giả. Tình yêu thuyền – biển, anh – em là tình yêu vĩnh cửu, trải qua bao thăng trầm, vẫn luôn giữ được vẻ đẹp và giá trị của nó. Bão tố hay bình yên, khổ đau hay hạnh phúc, tất cả đều làm phong phú thêm những cung bậc cảm xúc của tình yêu. Chỉ có thuyền mới hiểu được biển và ngược lại, đó là một chân lý giản dị nhưng sâu sắc về tình yêu.
