Châu Âu là một lục địa đa dạng với nhiều kiểu khí hậu và cảnh quan thiên nhiên khác nhau. Sự phân hóa khí hậu và địa hình tạo nên sự khác biệt rõ rệt giữa các khu vực. Tuy nhiên, một trong những câu hỏi địa lý quan trọng nhất là: Châu Âu ngăn cách với châu Á bởi dãy núi nào? Câu trả lời chính là dãy núi Ural.
Khí hậu ở châu Âu phân hóa từ bắc xuống nam và từ đông sang tây, tạo ra các kiểu và đới khí hậu khác nhau:
- Đới khí hậu cận cực: Quanh năm lạnh, lượng mưa trung bình năm dưới 500mm.
- Đới khí hậu ôn đới: Chia thành hai kiểu chính:
- Ôn đới hải dương: Ôn hòa, mùa đông tương đối ấm, mùa hạ mát; mưa quanh năm, lượng mưa trung bình năm từ 800 – 1000 mm trở lên.
- Ôn đới lục địa: Mùa đông lạnh khô, mùa hạ nóng ẩm; lượng mưa trung bình năm nhỏ dưới 500 mm, mưa chủ yếu vào mùa hạ.
- Đới khí hậu cận nhiệt: Chỉ có kiểu cận nhiệt địa trung hải (mùa hạ nóng khô, mùa đông ấm, mưa nhiều với lượng mưa từ 500 – 700 mm).
Khí hậu còn phân hóa theo độ cao, tạo ra sự đa dạng trong cảnh quan và hệ sinh thái.
Ảnh: Bản đồ phân bố các đới thiên nhiên chính ở Châu Âu, thể hiện sự đa dạng từ rừng lá kim ở phía Bắc đến rừng lá cứng Địa Trung Hải ở phía Nam.
Châu Âu cũng nổi tiếng với các con sông lớn đóng vai trò quan trọng trong giao thông và kinh tế. Các con sông chính bao gồm:
- Sông Von-ga: Phía đông châu Âu.
- Sông Đa-nuýp: Phía nam châu Âu.
- Sông Rai-nơ: Phía tây châu Âu.
Ảnh: Vị trí các con sông lớn ở Châu Âu, bao gồm sông Volga ở phía Đông, sông Danube ở phía Nam và sông Rhine ở phía Tây, thể hiện mạng lưới giao thông đường thủy quan trọng.
Các đới thiên nhiên ở châu Âu cũng rất đa dạng, bao gồm:
- Đới lạnh:
- Khí hậu cực và cận cực.
- Chiếm một phần nhỏ diện tích lãnh thổ, gồm các đảo, quần đảo ở Bắc Băng Dương và dải hẹp ở Bắc Âu.
- Mặt đất bị tuyết bao phủ gần như quanh năm.
- Sinh vật nghèo nàn chủ yếu là: rêu, địa y, cây bụi và một số loài động vật chịu được lạnh.
- Đới ôn hòa:
- Khí hậu ôn đới và cận nhiệt.
- Chiếm phần lớn diện tích lãnh thổ.
- Thiên nhiên thay đổi theo nhiệt độ và lượng mưa.
Sự phân hóa này tạo ra các hệ sinh thái đa dạng từ rừng lá kim ở phía bắc đến thảo nguyên ôn đới ở phía đông nam và rừng lá cứng ở phía nam.
