“Vợ nhặt” của Kim Lân là một tác phẩm xuất sắc, phản ánh chân thực cuộc sống người nông dân Việt Nam trong nạn đói năm 1945. Để hiểu rõ hơn về tác phẩm này, việc phân tích trình tự kể chuyện và bố cục là vô cùng quan trọng.
Câu chuyện trong “Vợ nhặt” được kể theo trình tự thời gian tuyến tính, bám sát diễn biến tâm lý và hành động của các nhân vật từ khi Tràng “nhặt” được vợ cho đến cái kết mở.
Về bố cục, có thể chia “Vợ nhặt” thành bốn phần chính, mỗi phần đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng cốt truyện và thể hiện chủ đề tư tưởng của tác phẩm:
-
Phần 1: (Từ đầu đến “…tự đắc với mình”). Phần này tập trung vào việc Tràng đưa người vợ nhặt về nhà. Bối cảnh xóm ngụ cư nghèo đói được khắc họa rõ nét, tạo tiền đề cho hành động “nhặt vợ” đầy táo bạo của Tràng.
-
Phần 2: (Tiếp đến “…đẩy xe bò”). Phần này đi sâu vào diễn biến câu chuyện tình “nhặt” vợ của Tràng. Từ cuộc gặp gỡ tình cờ đến quyết định táo bạo, Kim Lân đã thể hiện khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc của con người ngay cả trong hoàn cảnh bi thảm nhất. Chi tiết “xe bò” gợi liên tưởng đến sự khó khăn, vất vả nhưng cũng đầy hy vọng về một tương lai tốt đẹp hơn.
-
Phần 3: (Tiếp đến “…nước mắt chảy ròng ròng”). Phần này xoay quanh tình cảm của bà cụ Tứ, mẹ của Tràng, dành cho người vợ nhặt. Tình thương của người mẹ nghèo khó được thể hiện qua những lời nói, hành động giản dị nhưng vô cùng cảm động. Bà cụ Tứ chấp nhận người vợ nhặt, san sẻ tình yêu thương và gánh nặng cuộc sống với con trai, con dâu.
-
Phần 4: (Còn lại). Phần cuối của tác phẩm khép lại bằng hình ảnh cả gia đình Tràng cùng nhau ăn bữa cơm ngày đói. Tuy cuộc sống còn nhiều khó khăn, vất vả nhưng họ vẫn giữ vững niềm tin vào tương lai. Chi tiết lá cờ đỏ và tiếng trống thúc thuế vang lên trong tâm trí Tràng là một dấu hiệu của sự đổi thay, của cuộc cách mạng sắp tới. Nó cho thấy dù trong hoàn cảnh nào, con người vẫn luôn hướng về ánh sáng, về một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Việc phân chia bố cục và xác định trình tự kể chuyện trong “Vợ nhặt” giúp người đọc hiểu sâu sắc hơn về giá trị nhân văn và tư tưởng mà Kim Lân muốn gửi gắm. Tác phẩm không chỉ là bức tranh hiện thực về nạn đói năm 1945 mà còn là khúc ca về tình người, về khát vọng sống mãnh liệt của con người Việt Nam.
