Bài thơ “Cánh đồng” của Nguyễn Thị Ngân Hoa là một tác phẩm đặc sắc, ghi dấu ấn trong lòng độc giả bởi bức tranh thiên nhiên mùa xuân tràn đầy sức sống và tình yêu tha thiết với quê hương. Tác phẩm không chỉ đạt giải B trong cuộc thi Thơ trên tuần báo Văn nghệ năm 1995 mà còn mở ra một thế giới quan mới mẻ về vẻ đẹp tiềm ẩn của cánh đồng, đặc biệt là “Cánh đồng Ngân Hoa”.
“Cánh Đồng” – Khúc Ca Mùa Xuân Bất Tận
Nhan đề “Cánh đồng” khơi gợi trong ta hình ảnh một không gian bao la, trù phú, nơi những cánh đồng trải dài đến tận chân trời. Mạch cảm xúc của bài thơ uyển chuyển từ những xúc cảm tinh tế trước đóa cúc trong bình gốm đến khát vọng hòa mình vào thiên nhiên bao la của “cánh đồng ngân hoa”.
Khổ thơ đầu tiên mở ra một không gian mùa xuân tràn đầy sức sống thông qua hình ảnh những đóa cúc: “Những đóa cúc vừa hái về từ cánh đồng mùa xuân rộng lớn/ Tỏa sáng trên chiếc bình gốm sẫm màu”. Câu thơ gợi lên hình ảnh những bông hoa tươi thắm, vừa được hái từ cánh đồng, mang theo cả hương thơm và vẻ đẹp của mùa xuân. Biện pháp điệp cấu trúc “Chạm vào em một…” cùng với loạt từ ngữ gợi hình, gợi cảm như “rộng lớn”, “tỏa sáng”, “sẫm màu”, “già nua”, “bé bỏng”, “run run”, “ẩm ướt”, “lảnh lót”, “trong veo”, “già nua”, “bé bỏng”, “nức nở”, “âm u”, “lặng câm”, “rực rỡ” đã tạo nên một bức tranh đa sắc, đa thanh về “cánh đồng ngân hoa”. Vẻ đẹp ấy đánh thức mọi giác quan, khiến người đọc như được hòa mình vào không gian mùa xuân tươi mới.
Sự Giao Cảm Giữa Tâm Hồn và Cánh Đồng
Trong khổ thơ tiếp theo, không gian không còn bó hẹp trong chiếc bình gốm mà mở rộng ra cánh đồng bao la. Động từ “chạy về” diễn tả khát vọng mãnh liệt của nhân vật trữ tình muốn hòa mình vào “cánh đồng mùa xuân rộng lớn”, nơi tâm hồn tìm thấy sự bình yên và thân thuộc. “Chân ngập trong đất mềm tơi xốp” là hình ảnh thể hiện sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên.
Điệp cấu trúc “Em gọi tên những loài hoa chưa kịp mọc/ Em gọi tên những trái cây chưa kịp ra đời” nhấn mạnh sự chờ đợi, nâng niu vẻ đẹp tiềm ẩn của thiên nhiên. Từ “chưa kịp” gợi lên sức sống đang ấp ủ dưới lòng đất. Biện pháp nhân hóa “những trái cây đang ngủ trong hạt mầm vừa nứt/ Đang ngủ trong đóa hoa nấp dưới đất cày” càng tô đậm sự sống tiềm tàng, chờ ngày đơm hoa kết trái. Hình ảnh “cánh đồng ngân hoa” hiện lên không chỉ là một không gian vật lý mà còn là biểu tượng của sự sống, của niềm hy vọng.
“Cánh Đồng Ngân Hoa” – Nguồn Cội Của Sự Sống và Vẻ Đẹp
Kết thúc bài thơ là hai câu thơ đầy ý nghĩa: “Dưới lớp đất cày có những chiếc bình gốm/ Chưa kịp thành hình chờ đợi các loài hoa”. Tác giả sử dụng kết cấu đầu cuối tương ứng, mở đầu với hình ảnh đóa cúc trong bình gốm và khép lại bằng hình ảnh bình gốm dưới lớp đất cày.
Chiếc bình gốm không chỉ là vật dụng để cắm hoa mà còn là biểu tượng của sự sáng tạo, của vẻ đẹp được tạo nên từ đất. Đất không chỉ nuôi dưỡng cây trái mà còn là nguồn cội của mọi vẻ đẹp trên thế gian. “Cánh đồng ngân hoa” không chỉ là nơi hoa nở mà còn là nơi ươm mầm cho những giá trị tinh thần cao đẹp.
Nét Riêng Biệt và Giá Trị Vượt Thời Gian
So với “Mùa xuân chín” của Hàn Mặc Tử, “Cánh đồng” của Ngân Hoa mang đến một cảm nhận khác biệt về mùa xuân. Nếu “Mùa xuân chín” tập trung vào bức tranh thiên nhiên rực rỡ và khung cảnh sinh hoạt của con người thì “Cánh đồng” đánh thức mọi giác quan, khiến ta cảm nhận được sức sống mãnh liệt của “cánh đồng ngân hoa”. Sự độc đáo của tác phẩm nằm ở thể thơ tự do, nhịp điệu biến hóa, hình ảnh thơ phóng khoáng và cách tổ chức mạch thơ đầy sáng tạo.
Tóm lại, bài thơ “Cánh đồng” của Ngân Hoa là một tác phẩm xuất sắc, giàu giá trị nội dung và nghệ thuật. Bài thơ không chỉ ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn gửi gắm thông điệp về sự gắn bó, nâng niu và hòa hợp với môi trường. “Cánh đồng ngân hoa” sẽ mãi là một biểu tượng đẹp trong lòng người đọc, khơi gợi tình yêu quê hương và khát vọng sống hòa mình vào thiên nhiên.
