Kim Lân đã khắc họa thành công hình ảnh ông Hai, một người nông dân chân chất, yêu làng tha thiết trong truyện ngắn “Làng”. Đoạn trích ông Hai ôm thằng con út là một trong những khoảnh khắc xúc động nhất, thể hiện rõ nét sự giằng xé nội tâm và tình yêu quê hương sâu sắc của nhân vật này.
Khi tin làng Chợ Dầu “Việt gian theo Tây” lan truyền, thế giới của ông Hai như sụp đổ. Từ một người luôn tự hào về làng, ông trở nên mặc cảm, xấu hổ. Nỗi đau ấy không chỉ là nỗi đau cá nhân mà còn là nỗi đau của một người con mất đi niềm tin vào quê hương. Ông Hai không dám ra khỏi nhà, sợ nghe những lời xì xào bàn tán, sợ ánh mắt dò xét của mọi người.
Trong cơn khủng hoảng tinh thần, ông Hai tìm đến đứa con út, thằng cu Húc, để trút bầu tâm sự. Cuộc trò chuyện giữa hai cha con không chỉ đơn thuần là những lời nói mà còn là sự giãi bày, khẳng định lòng trung thành với cách mạng. Ông Hai thủ thỉ với con: “Nhà ta ở làng Chợ Dầu.” Câu nói như một lời khẳng định về nguồn gốc, về quê hương mà ông luôn trân trọng.
Lời tâm sự của ông Hai với con chất chứa nỗi đau đáu, day dứt khôn nguôi. Ông muốn con nhớ về làng, nhớ về những điều tốt đẹp nơi quê hương, dù cho hiện tại làng đã “theo Tây”. Ông muốn con hiểu rằng, tình yêu làng không thể tách rời tình yêu nước.
Câu nói “Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây thì phải thù” là một sự lựa chọn khó khăn nhưng dứt khoát. Ông Hai đã đặt tình yêu nước lên trên tình yêu làng. Sự lựa chọn này cho thấy lòng trung thành tuyệt đối của ông với cách mạng, với Tổ quốc.
Qua đoạn trích, ta thấy được một ông Hai yêu làng tha thiết, nhưng trên hết, ông là một người yêu nước nồng nàn. Tình yêu ấy không chỉ thể hiện qua lời nói mà còn qua hành động, qua sự lựa chọn của ông. Kim Lân đã xây dựng thành công một nhân vật điển hình cho người nông dân Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, những con người giản dị, chất phác nhưng mang trong mình lòng yêu nước sâu sắc.
