Đoạn trích “Đất Nước” của Nguyễn Khoa Điềm là một khúc ca trữ tình, một lời tâm sự sâu lắng về mối quan hệ mật thiết giữa mỗi cá nhân và Tổ quốc. Tác giả đã khéo léo lồng ghép những suy tư về đất nước, về trách nhiệm của mỗi người dân trong công cuộc xây dựng và bảo vệ non sông gấm vóc.
Đoạn thơ mở ra bằng một khẳng định đầy ý nghĩa:
Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần Đất Nước
Câu thơ như một lời khẳng định chắc nịch về sự hiện diện của Đất Nước trong mỗi con người Việt Nam. Chúng ta mang trong mình dòng máu Lạc Hồng, thừa hưởng những giá trị văn hóa, lịch sử ngàn đời của dân tộc. Đất Nước không phải là một khái niệm trừu tượng, xa vời mà là một phần không thể thiếu trong cuộc sống, trong tâm hồn của mỗi người.
Sự gắn bó giữa cá nhân và cộng đồng còn được thể hiện qua hình ảnh cầm tay, một biểu tượng của tình yêu thương và đoàn kết. Khi những bàn tay siết chặt, khi con tim hòa chung nhịp đập, Đất Nước trong mỗi người sẽ trở nên “hài hòa nồng thắm”, “vẹn tròn, to lớn”. Tình yêu đôi lứa hòa quyện với tình yêu Tổ quốc, sự gắn bó giữa cá nhân và cộng đồng tạo nên sức mạnh to lớn, đưa Đất Nước tiến bước trên con đường phát triển.
Khi hai đứa cầm tay Đất Nước trong chúng ta hài hòa nồng thắm
Khi chúng ta cầm tay mọi người Đất Nước vẹn tròn, to lớn
Niềm tin vào tương lai tươi sáng của Đất Nước được thể hiện qua những câu thơ đầy lạc quan:
Mai này con lớn lên con sẽ hiểu
Đất Nước mình nhân dân mình
Đã đem máu xương của mình tưới tắm
Cho Đất Nước sinh sôi nảy nở
Lời nhắn nhủ “Em ơi em” như một lời tâm tình, nhắc nhở mỗi người về trách nhiệm đối với Đất Nước. Đất Nước là “máu xương” của mỗi người, vận mệnh của Đất Nước gắn liền với vận mệnh của mỗi cá nhân. Chúng ta phải biết “san sẻ”, “gắn bó”, “hóa thân” cho Đất Nước. Đó là trách nhiệm thiêng liêng, là nghĩa vụ cao cả của mỗi người con đất Việt.
Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình
Phải biết gắn bó san sẻ
Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở
Nguyễn Khoa Điềm đã thể hiện những suy tư sâu sắc về Đất Nước bằng giọng thơ trữ tình, chính luận. Ngôn ngữ thơ giản dị, mộc mạc nhưng lại chứa đựng những triết lý sâu xa về mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng. Đoạn trích “Đất Nước” đã khơi gợi trong lòng người đọc tình yêu quê hương, đất nước và ý thức trách nhiệm đối với Tổ quốc.
Đoạn trích khơi gợi tinh thần trách nhiệm, ý thức xây dựng đất nước từ những hành động nhỏ nhất. Mỗi người cần ra sức học tập, lao động, cống hiến để góp phần vào sự phát triển của đất nước. Đồng thời, cần bảo vệ những giá trị văn hóa truyền thống, giữ gìn bản sắc dân tộc, đấu tranh chống lại những hành động xâm phạm chủ quyền và lợi ích quốc gia.
Qua đoạn trích “Đất Nước”, chúng ta nhận thức sâu sắc hơn về mối quan hệ gắn bó giữa cá nhân và cộng đồng. Mỗi người là một phần của Đất Nước, và Đất Nước là một phần trong mỗi người. Hãy sống xứng đáng với truyền thống tốt đẹp của dân tộc, ra sức xây dựng Đất Nước ngày càng giàu đẹp, văn minh.
