Bài thơ “Ông Đồ” của Vũ Đình Liên không chỉ là một tác phẩm văn học, mà còn là tiếng lòng của một người con đất Việt trăn trở về những giá trị văn hóa truyền thống đang dần phai nhạt. Từng câu chữ như một thước phim quay chậm, tái hiện lại hình ảnh ông đồ xưa và gợi lên bao cảm xúc xót xa, tiếc nuối.
Trong tâm thức của nhiều người Việt, hình ảnh ông đồ đã trở thành một phần không thể thiếu của mỗi dịp Tết đến xuân về.
Mùa xuân đến, khi những cành đào khoe sắc thắm, người ta lại thấy hình ảnh ông đồ già bên phố đông người qua. “Bày mực tàu giấy đỏ” là những vật dụng quen thuộc, gợi nhớ đến một thời văn chương Hán học thịnh hành. Ông đồ không chỉ là người viết chữ, mà còn là biểu tượng của tri thức, của những giá trị đạo đức mà Nho giáo truyền lại.
Những ngày tháng tươi đẹp ấy, hình ảnh ông đồ luôn gắn liền với sự ngưỡng mộ và kính trọng của mọi người.
“Bao nhiêu người thuê viết, tấm tắc ngợi khen tài” – những lời khen ngợi ấy là minh chứng cho tài năng và tâm huyết của ông đồ. “Hoa tay thảo những nét như phượng múa rồng bay” không chỉ là bút pháp điêu luyện mà còn là sự kết tinh của cả một nền văn hóa. Nét chữ của ông không chỉ đẹp mà còn mang trong mình những ý nghĩa sâu sắc, những lời chúc tốt đẹp cho năm mới.
Tuy nhiên, thời gian trôi qua, xã hội thay đổi, những giá trị xưa dần bị lãng quên. Sự xuất hiện của chữ Quốc ngữ và sự du nhập của văn hóa phương Tây đã khiến cho Hán học dần mất đi vị thế của mình.
“Nhưng mỗi năm mỗi vắng, người thuê viết nay đâu?” – câu hỏi ấy như một tiếng thở dài đầy tiếc nuối. Sự vắng bóng của người thuê viết không chỉ là sự thay đổi trong sở thích mà còn là sự đánh mất dần những giá trị văn hóa truyền thống. “Giấy đỏ buồn không thắm, mực đọng trong nghiên sầu” – hình ảnh nhân hóa đầy gợi cảm đã diễn tả một cách sâu sắc nỗi buồn và sự cô đơn của ông đồ.
Dù vậy, ông đồ vẫn lặng lẽ ngồi đấy, như một chứng nhân của thời đại.
“Ông đồ vẫn ngồi đấy, qua đường không ai hay” – sự thờ ơ của mọi người càng làm tăng thêm sự cô đơn và lạc lõng của ông. “Lá vàng rơi trên giấy, ngoài trời mưa bụi bay” – khung cảnh ấy không chỉ là sự tàn úa của thiên nhiên mà còn là sự suy tàn của một nền văn hóa. Hình ảnh lá vàng rơi trên giấy gợi lên cảm giác về sự lãng quên và mất mát.
Mùa xuân vẫn đến, hoa đào vẫn nở, nhưng hình ảnh ông đồ đã trở thành dĩ vãng.
“Năm nay hoa đào nở, không thấy ông đồ xưa” – sự vắng bóng của ông đồ là một sự mất mát lớn. “Những người muôn năm cũ, hồn ở đâu bây giờ?” – câu hỏi cuối bài thơ không chỉ là lời tưởng nhớ về ông đồ mà còn là lời nhắc nhở về việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
Bài thơ “Ông Đồ” không chỉ là một tác phẩm văn học mà còn là một lời nhắn nhủ sâu sắc về việc trân trọng và giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống. Hình ảnh ông đồ dù đã đi vào dĩ vãng nhưng vẫn sống mãi trong lòng mỗi người Việt Nam, như một biểu tượng đẹp về sự tài hoa và tâm huyết với văn chương.
