“Chiều tối” (Mộ) của Hồ Chí Minh là một tác phẩm đặc sắc trong tập “Nhật ký trong tù”, thể hiện sự hòa quyện giữa vẻ đẹp cổ điển và tinh thần hiện đại, giữa tâm hồn thi sĩ và ý chí kiên cường của người chiến sĩ cách mạng. Bài thơ không chỉ là bức tranh thiên nhiên và cuộc sống nơi thôn dã mà còn là tiếng lòng, là khát vọng tự do và niềm tin vào tương lai tươi sáng của Bác.
Hai câu thơ đầu phác họa khung cảnh thiên nhiên lúc chiều tà:
“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không”
alt: Cảm nhận về cánh chim mỏi mệt tìm về tổ ấm trong bài thơ Chiều Tối của Hồ Chí Minh, hình ảnh mang vẻ đẹp cổ điển nhưng gợi cảm xúc hiện đại về khát vọng tự do.
Cánh chim mỏi mệt sau một ngày kiếm ăn vất vả trở về rừng tìm chốn ngủ. Hình ảnh này gợi lên sự yên bình, ấm áp của tổ ấm, đồng thời cũng khơi gợi sự đồng cảm sâu sắc của người tù với cánh chim. Bác cũng khao khát được nghỉ ngơi sau những ngày dài gian khổ trên đường chuyển lao. Chòm mây cô đơn lững lờ trôi giữa tầng không bao la. Hình ảnh này gợi lên sự cô đơn, lẻ loi của người tù nơi đất khách quê người, nhưng đồng thời cũng thể hiện sự ung dung, tự tại của tâm hồn thi sĩ.
Hai câu thơ tiếp theo chuyển từ cảnh thiên nhiên sang cảnh sinh hoạt đời thường:
“Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng”
alt: Hình ảnh cô gái xay ngô bên bếp lửa hồng ấm áp trong bài thơ Chiều Tối, thể hiện vẻ đẹp lao động và sức sống mãnh liệt của con người.
Hình ảnh cô gái xóm núi xay ngô trong ánh chiều tà mang đến sự ấm áp, gần gũi. Tiếng xay ngô đều đặn như nhịp điệu của cuộc sống, xua tan đi sự tĩnh lặng của núi rừng. Lò than rực hồng không chỉ sưởi ấm không gian mà còn sưởi ấm cả tâm hồn người tù, mang đến niềm tin và hy vọng vào một tương lai tươi sáng.
Chữ “hồng” ở cuối bài thơ là nhãn tự, là điểm sáng, là linh hồn của toàn bài. Nó tượng trưng cho ánh sáng, cho niềm vui, cho sự sống và cho tương lai. Dù trong hoàn cảnh tù đày, Bác vẫn luôn hướng về ánh sáng, về những điều tốt đẹp.
alt: Ánh lửa hồng từ lò than sưởi ấm không gian và tâm hồn trong bài thơ Chiều Tối, biểu tượng cho niềm tin và khát vọng tự do.
“Chiều tối” là một bài thơ giản dị nhưng sâu sắc, thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố cổ điển và hiện đại. Bài thơ không chỉ là bức tranh thiên nhiên và cuộc sống mà còn là tiếng lòng, là khát vọng tự do và niềm tin vào tương lai tươi sáng của Bác. Bài thơ cho thấy tâm hồn cao đẹp của Hồ Chí Minh, một con người luôn yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống và luôn hướng về nhân dân.
Bài thơ “Chiều Tối” là một minh chứng cho tài năng và tâm hồn cao đẹp của Hồ Chí Minh. Nó không chỉ là một tác phẩm văn học mà còn là một bài học về tinh thần lạc quan, yêu đời và ý chí vượt lên hoàn cảnh.
