Bài thơ “Bếp lửa” của Bằng Việt là một khúc ca cảm động về tình bà cháu, cất lên từ những kỷ niệm tuổi thơ bên bếp lửa ấm áp. Hai khổ thơ đầu tiên của tác phẩm là những dòng hồi ức chân thực, khắc họa nên hình ảnh người bà tần tảo, giàu đức hi sinh và một tuổi thơ tuy nghèo khó nhưng đầy ắp tình yêu thương.
Hình ảnh bếp lửa khơi gợi kỷ niệm tuổi thơ bên bà trong bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt
Mở đầu bài thơ là hình ảnh bếp lửa quen thuộc, khơi gợi trong lòng người cháu bao kỷ niệm êm đềm về bà:
“Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm”
Bếp lửa không chỉ là nơi nấu nướng, sưởi ấm mà còn là biểu tượng của tình bà cháu, của sự chở che, yêu thương mà bà dành cho cháu. Từ “chờn vờn” gợi lên hình ảnh bếp lửa lung linh, huyền ảo trong màn sương sớm, còn từ “ấp iu” thể hiện sự chăm chút, vun vén của bà cho ngọn lửa luôn cháy sáng. Bếp lửa ấy đã trở thành một phần không thể thiếu trong ký ức tuổi thơ của người cháu, là điểm tựa tinh thần vững chắc giúp cháu vượt qua những khó khăn, thử thách của cuộc đời.
Khổ thơ thứ hai, tác giả Bằng Việt đã đưa người đọc trở về với những năm tháng tuổi thơ cơ cực, thiếu thốn:
“Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu!
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!”
Hình ảnh “mùi khói” gợi lên một tuổi thơ lam lũ, vất vả nhưng cũng đầy ắp tình yêu thương của bà. Mùi khói ấy đã trở thành một phần ký ức không thể phai mờ trong tâm trí người cháu. Câu thơ “Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi” tái hiện lại nạn đói năm 1945, một thảm họa kinh hoàng của dân tộc. Cái đói, cái nghèo bủa vây khắp xóm làng, khiến cho cuộc sống của người dân vô cùng khổ cực. Hình ảnh “Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy” thể hiện sự vất vả, nhọc nhằn của người cha để kiếm sống, nuôi gia đình.
Tuy cuộc sống còn nhiều khó khăn, vất vả nhưng người cháu vẫn cảm nhận được tình yêu thương, sự che chở của bà. Câu thơ “Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu!” thể hiện sự gắn bó, gần gũi giữa bà và cháu. Mùi khói bếp không chỉ là mùi của sự nghèo khó mà còn là mùi của tình yêu thương, của sự hy sinh mà bà dành cho cháu. Đến câu thơ cuối “Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!”, tác giả đã bộc lộ cảm xúc nghẹn ngào, xúc động khi nhớ về những kỷ niệm tuổi thơ bên bà. Vị cay của khói bếp như vẫn còn đọng lại trên khóe mắt, trong tim người cháu.
Hai khổ thơ đầu bài “Bếp lửa” đã khắc họa thành công hình ảnh người bà tần tảo, giàu đức hi sinh và một tuổi thơ tuy nghèo khó nhưng đầy ắp tình yêu thương. Những kỷ niệm ấy đã trở thành hành trang quý giá, theo người cháu trên suốt chặng đường đời, giúp cháu luôn nhớ về quê hương, gia đình và trân trọng những giá trị tốt đẹp của cuộc sống. Bài thơ không chỉ là lời tri ân sâu sắc của tác giả đối với bà mà còn là lời nhắc nhở mỗi chúng ta về tình cảm gia đình thiêng liêng, về cội nguồn yêu thương mà ta cần trân trọng, gìn giữ.
