Nguyễn Tuân, một trong những nhà văn lớn của văn học Việt Nam, nổi tiếng với phong cách độc đáo, tài hoa và uyên bác. Tác phẩm “Người Lái Đò Sông Đà” không chỉ là một tùy bút xuất sắc mà còn là nơi thể hiện rõ nét “cái tôi” của Nguyễn Tuân. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích “cái tôi” ấy, tập trung vào sự tài hoa, uyên bác và tình yêu sâu sắc đối với vẻ đẹp của thiên nhiên và con người Việt Nam.
“Người lái đò sông Đà” là kết quả của chuyến đi thực tế của Nguyễn Tuân đến vùng Tây Bắc, nơi ông khám phá vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên và sự giản dị, tài năng của con người lao động. Tác phẩm là sự kết hợp hài hòa giữa chất trữ tình và chất sử thi, giữa cái nhìn lãng mạn và cái nhìn hiện thực.
Cái “tôi” của Nguyễn Tuân trong tác phẩm này được thể hiện qua nhiều khía cạnh:
Tình yêu và sự am hiểu sâu sắc về thiên nhiên:
Nguyễn Tuân không chỉ miêu tả sông Đà một cách khách quan mà còn thổi hồn vào dòng sông, biến nó thành một sinh thể sống động, có tính cách và tâm trạng. Ông sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, so sánh, liên tưởng để khắc họa vẻ đẹp vừa hùng vĩ, dữ dội, vừa thơ mộng, trữ tình của sông Đà.
Sông Đà được Nguyễn Tuân miêu tả như một “trường thiên tiểu thuyết” với những thác đá dựng đứng, những xoáy nước hung dữ, những luồng gió xoáy đầy bất ngờ. Ông sử dụng kiến thức từ nhiều lĩnh vực khác nhau như địa lý, lịch sử, quân sự để phân tích và diễn tả sự phức tạp của sông Đà, thể hiện sự uyên bác và tài hoa của mình.
Khám phá và tôn vinh vẻ đẹp của con người lao động:
Bên cạnh việc miêu tả thiên nhiên, Nguyễn Tuân còn tập trung khắc họa hình ảnh ông lái đò – một người lao động bình dị nhưng mang trong mình vẻ đẹp của sự dũng cảm, tài trí và kinh nghiệm. Ông lái đò không chỉ là một người lái thuyền mà còn là một nghệ sĩ, một người chinh phục thiên nhiên.
Nguyễn Tuân miêu tả ông lái đò với sự ngưỡng mộ và trân trọng, coi ông là một biểu tượng cho sức mạnh và ý chí của con người Việt Nam. Ông sử dụng ngôn ngữ tinh tế, giàu cảm xúc để khắc họa những phẩm chất tốt đẹp của ông lái đò, từ sự điềm tĩnh, tự tin đến sự khéo léo, thông minh.
Sự kết hợp giữa kiến thức uyên bác và cảm xúc cá nhân:
“Cái tôi” của Nguyễn Tuân còn được thể hiện qua sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa kiến thức uyên bác và cảm xúc cá nhân. Ông không chỉ miêu tả sông Đà và ông lái đò một cách khách quan mà còn lồng vào đó những suy nghĩ, cảm xúc, những trăn trở về cuộc sống, về con người.
Ông sử dụng những liên tưởng, so sánh độc đáo để diễn tả vẻ đẹp của sông Đà và ông lái đò, đồng thời thể hiện những suy tư sâu sắc về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, giữa cá nhân và cộng đồng. Chính sự kết hợp này đã tạo nên phong cách độc đáo và hấp dẫn của Nguyễn Tuân.
Ý thức trách nhiệm với xã hội:
Sau Cách mạng tháng Tám, “cái tôi” của Nguyễn Tuân còn thể hiện ở ý thức trách nhiệm với xã hội, với đất nước. Ông không chỉ ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên và con người mà còn mong muốn góp phần vào công cuộc xây dựng đất nước, xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn.
Tóm lại, “cái tôi” của Nguyễn Tuân trong “Người Lái Đò Sông Đà” là một “cái tôi” tài hoa, uyên bác, giàu tình yêu thiên nhiên và con người, đồng thời mang trong mình ý thức trách nhiệm với xã hội. Tác phẩm là một minh chứng cho tài năng và tâm huyết của Nguyễn Tuân, một trong những nhà văn lớn của văn học Việt Nam. Qua “Người lái đò sông Đà”, Nguyễn Tuân đã khẳng định vẻ đẹp tồn tại ở khắp mọi nơi, không chỉ tập trung ở những điều xưa cũ mà còn ở những con người lao động bình dị và cuộc sống mới.
