Văn minh Đông Nam Á là một bức tranh đa sắc màu được dệt nên từ lịch sử lâu dài, sự giao thoa văn hóa phong phú và những thành tựu rực rỡ. Để hiểu rõ hơn về văn minh này, chúng ta cần đi sâu vào các giai đoạn phát triển chính, từ buổi sơ khai đến thời kỳ có những biến đổi quan trọng.
Từ những thế kỷ đầu Công nguyên đến thế kỷ VII, Đông Nam Á bước vào giai đoạn hình thành và phát triển ban đầu của nền văn minh. Thời kỳ này gắn liền với sự ra đời của các quốc gia sơ khai, đặt nền móng cho sự phát triển sau này.
Ảnh hưởng từ hai nền văn minh lớn của thế giới, Ấn Độ và Trung Hoa, bắt đầu lan tỏa và định hình nhiều khía cạnh của đời sống văn hóa, xã hội và chính trị trong khu vực. Các quốc gia như Phù Nam, các vương quốc ở hạ lưu sông Chao Phraya, và nhà nước Văn Lang – Âu Lạc đã trỗi dậy, đánh dấu sự khởi đầu của một nền văn minh đặc sắc.
Từ thế kỷ VII đến thế kỷ XV, văn minh Đông Nam Á chứng kiến sự phát triển rực rỡ, đỉnh cao của sự thịnh vượng và sáng tạo.
Giai đoạn này gắn liền với sự hình thành và phát triển mạnh mẽ của các quốc gia phong kiến như đế chế Khmer, Đại Việt, Champa, Sriwijaya và Majapahit. Các quốc gia này đã tiếp thu một cách sáng tạo những tinh hoa văn hóa từ Ấn Độ và Trung Hoa, đồng thời phát huy những giá trị bản địa để tạo nên một bản sắc văn hóa độc đáo. Kiến trúc, nghệ thuật, văn học và tôn giáo đều đạt đến những đỉnh cao mới, thể hiện sức sống mãnh liệt của văn minh Đông Nam Á.
Từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XIX, văn minh Đông Nam Á bước vào giai đoạn có những chuyển biến sâu sắc, dưới tác động của nhiều yếu tố bên trong và bên ngoài.
Sự suy yếu của các vương triều phong kiến tạo điều kiện cho sự xâm nhập của chủ nghĩa tư bản phương Tây. Văn minh Đông Nam Á phải đối mặt với những thách thức lớn, đồng thời cũng có những chuyển biến quan trọng. Sự giao thoa văn hóa với phương Tây đã mang lại những thành tựu mới trên các lĩnh vực chính trị, văn hóa, khoa học và kỹ thuật. Tuy nhiên, giai đoạn này cũng đánh dấu sự mất mát chủ quyền và những biến đổi xã hội sâu sắc, ảnh hưởng đến sự phát triển của khu vực trong những thế kỷ tiếp theo.
