Ca Dao Tục Ngữ Về Thiên Nhiên: Kho Tàng Tri Thức Dân Gian Về Thời Tiết Và Môi Trường

Từ ngàn xưa, khi khoa học chưa phát triển, ông cha ta đã sống hòa mình vào thiên nhiên và đúc kết những kinh nghiệm quý báu về thời tiết, khí hậu, môi trường xung quanh thành những câu ca dao, tục ngữ. Những câu nói ngắn gọn, dễ nhớ này không chỉ là tri thức mà còn là văn hóa, là tâm hồn của người Việt gắn bó với đất trời.

Hiện Tượng Thiên Nhiên Trong Ca Dao Tục Ngữ

Hiện tượng thiên nhiên được thể hiện trong ca dao tục ngữ vô cùng đa dạng, từ những thay đổi nhỏ nhất của thời tiết đến những biến động lớn của môi trường. Đó là những cơn mưa rào bất chợt, những đợt gió mùa se lạnh, hay những dấu hiệu báo trước bão lũ.

Tục Ngữ Về Thiên Nhiên Và Lao Động Sản Xuất

Kinh nghiệm canh tác của người nông dân được thể hiện rõ nét qua những câu tục ngữ truyền đời.

1. Tấc đất tấc vàng.

2. Nhất thì, nhì thục.

3. Ao sâu tốt cá.

4. Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống.

5. Chuồng gà hướng Đông cái lông chẳng còn.

6. Trồng khoai đất lạ, gieo mạ đất quen.

7. Một tiền gà, ba tiền thóc.

8. Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền.

9. Nắng tốt dưa, mưa tốt lúa.

10. Trăng mờ tốt lúa nỏ, trăng tỏ tốt lúa sâu.

Ca Dao, Tục Ngữ Về Thiên Nhiên Dựa Vào Côn Trùng, Động Vật

Sự quan sát tỉ mỉ thế giới động vật nhỏ bé cũng giúp người xưa dự đoán thời tiết.

1. Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng, bay vừa thì râm.

2. Gió heo may, chuồn chuồn bay thì bão.

3. Én bay thấp mưa ngập bờ ao, Én bay cao mưa rào lại tạnh.

4. Gió bấc hiu hiu, sếu kêu thì rét.

5. Quạ tắm thì ráo, sáo tắm thì mưa.

6. Chớp đông nhay nháy, gà gáy thì mưa.

7. Trời đã sẩm tối rồi, gà còn đi bới điểm trời sắp mưa.

8. Ếch kêu uôm uôm, ao chuôm đầy nước.

9. Kiến đắp thành thì bão, kiến ẵm con chạy vào thì mưa.

10. Kiến đen tha trứng lên cao, thế nào cũng có mưa rào rất to.

11. Kiến bò từ dưới lên cao, mang theo cơm gạo gây nên mưa rào.

12. Đường đi kiến đắp thành bờ, chẳng mưa thì gió còn ngờ vực chi.

13. Kiến cánh vỡ tổ bay ra, bão táp mưa sa tới gần.

14. Tháng Bảy kiến đàn đại hàn hồng thuỷ.

15. Tháng Bảy kiến bò, chỉ lo lại lụt.

Ca Dao, Tục Ngữ Về Thiên Nhiên Dựa Vào Hiện Tượng Trời Đất

Những biến đổi của mây trời, sao trăng cũng là những dấu hiệu quan trọng.

1. Mưa chẳng qua Ngọ, gió chẳng qua Mùi.

2. Vàng mây thì gió, đỏ mây thì mưa.

3. Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa.

4. Tam Đảo đội mũ, nước lũ sẽ về.

5. Mưa đồng Bay vừa trông vừa chạy, mưa Tam Đảo bảo nhau đi cày.

6. Cơn đằng Đông vừa trông vừa trông vừa chạy, Cơn đằng Nam vừa làm vừa chơi. Cơn đằng Bắc, đổ thóc ra phơi, Cơn đằng Tây, mưa ngu bão ngáo.

7. Trời nắng chóng trưa, trời mưa chóng tối.

8. Bạn chài thợ lái bảo nhau, mống Đông chớp lạch quay mau về nhà.

9. Giông bể Đông bắc nồi rang thóc, giông bể Tây đổ thóc ra phơi.

10. Gió thổi là đổi trời.

11. Ráng mỡ gà có nhà thì giữ.

12. Mồng chín tháng chín không mưa, cha con bán cày, bán bừa mà ăn.

13. Sấm tháng Mười cày cươi mà cấy.

14. Cửu nguyệt lôi thanh tứ nguyệt hàn.

15. Mống Đông vồng Tây, chẳng mưa dây cũng bão giật.

16. Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa.

17. Cỏ gà màu trắng điểm nắng đã hết.

18. Cỏ gà mọc loang, cả làng đầy nước.

19. Dù là cỏ chỉ cỏ gà, đang xanh hoá trắng ắt là sắp mưa

20. Cỏ gà loang lổ tức đổ mưa ngay.

Tục Ngữ, Thành Ngữ, Ca Dao Về Mối Quan Hệ Giữa Thiên Nhiên Và Con Người

Con người và thiên nhiên luôn có mối quan hệ mật thiết, tác động qua lại lẫn nhau.

1. Gạo trắng nước trong.

2. Biết chiều trời, nước đời chẳng khó.

3. Chiêm ba giá, mùa ba mưa.

4. Cữ gió tuần mưa.

5. Đầu măng ngả gục vào tre, e bão gào.

6. Đông Bắc chớp nháy mừng lòng, tức là mai tới đầy đồng mương khe.

7. Gió đông là chồng lúa chiêm, gió bấc là duyên lúa mùa.

8. Mưa thuận gió hoà.

9. Nắng chóng trưa, mưa chóng tối.

10. Rét tháng Tư, nắng dư tháng Tám.

Ca Dao, Tục Ngữ Về Thiên Nhiên Thời Tiết

Thời tiết luôn là mối quan tâm hàng đầu của người dân nông nghiệp.

1. Bồ câu bay cao báo thời tiết tốt.

2. Mây kéo xuống bể thì nắng chang chang, mây kéo lên ngàn thì mưa như trút.

3. Chớp thừng chớp chão, chẳng bão thì mưa.

4. Mống dài trời lụt, mống cụt trời mưa.

5. Mặt trăng má đỏ, trời đã sắp mưa.

6. Trên trời có vảy tê tê, là mưa sắp sửa kéo về nay mai.

7. Gió heo may, chẳng mưa dầm thì bão giật.

8. Nắng sớm thì đi trồng cà, mưa sớm ở nhà phơi thóc.

9. Cóc nghiến răng trời đang nắng thì mưa.

10. Chớp bể mưa nguồn.

Tổng Hợp Ca Dao, Thành Ngữ, Tục Ngữ Về Thiên Nhiên Dựa Vào Ngày Tháng

Những ngày tháng cụ thể cũng gắn liền với những hiện tượng thời tiết đặc trưng.

1. Đầu năm gió to, cuối năm gió bấc.

2. Đêm tháng Năm chưa nằm đã sáng, ngày tháng Mười chưa cười đã tối.

3. Rét tháng Ba, bà già chết cóng.

4. Nắng ông Từa, mưa ông Gióng.

5. Mưa tháng Bảy, gãy cành trám, nắng tháng Tám, rám trái bưởi.

6. Tháng Giêng rét đài, tháng Hai rét lộc, tháng Ba rét nàng Bân.

7. Tháng Ba mưa đám, tháng Tám mưa cơn.

8. Tháng Bảy nước nhảy lên bờ.

9. Tháng Chín mưa rươi, tháng Mười mưa cũ.

10. Tháng sáu mà cấy mạ già, thà rằng công ấy ở nhà ẵm con.

Ca Dao Về Vẻ Đẹp Thiên Nhiên

Thiên nhiên Việt Nam tươi đẹp được ca ngợi qua những câu ca dao trữ tình.

1. Mặn nồng một vẻ thiên nhiên Đất ta cảnh đẹp càng nhìn càng say.

2. Nhất cao là núi Ba Vì, Nhất lịch, nhất sắc kinh kỳ Thăng Long.

3. Tương truyền đây đất đế kinh Bao nhiêu cảnh đẹp lừng danh trong ngoài.

4. Bắp nào to bằng bắp Hồng Ngự, Cá nào bự bằng cá cờ đen.

5. Chẳng vui cũng thể hội Thầy Chẳng đẹp cũng thể Hồ Tây xứ Đoài.

6. Nhất đẹp con gái Bù Nâu Cứng cỏi Đanh Xá, cơ cầu Quyển Sơn.

7. Làng tôi có lũy tre xanh Có sông Tô Lịch uốn quanh xóm làng.

8. Vọng Phu cảnh đẹp núi Nhồi Có người chinh phụ phương trời đăm đăm.

9. Chiều chiều ra đứng gốc cây Trong chim bay liệng, trông mây ngang trời Trông xa xa tít xa vời Những non cùng nước, những đồi cùng cây.

10. Đường vô xứ Huế loanh quanh Đồng xanh làng đẹp như tranh họa đồ.

Ca Dao Tục Ngữ Về Thiên Nhiên là di sản văn hóa vô giá, không chỉ cung cấp kiến thức mà còn thể hiện tình yêu quê hương, đất nước và sự gắn bó sâu sắc của người Việt với thiên nhiên. Việc tìm hiểu và trân trọng những câu ca dao tục ngữ này là góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc.