Đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” là một trong những phân đoạn đặc sắc nhất của Truyện Kiều, nơi Nguyễn Du khắc họa sâu sắc tâm trạng cô đơn, buồn tủi của nàng Kiều khi bị giam lỏng. Trong đó, câu thơ “Buồn trông nội cỏ rầu rầu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh” là một bức tranh tuyệt mỹ, diễn tả nỗi buồn thấm đẫm vào cảnh vật xung quanh.
Nàng Kiều đang đối diện với nỗi cô đơn và tuyệt vọng, cỏ “rầu rầu” không chỉ là sự tả thực về trạng thái của thực vật mà còn là sự đồng điệu sâu sắc với tâm trạng của Kiều. Cỏ “rầu rầu” gợi cảm giác tàn úa, héo hon, thiếu sức sống, phản ánh sự mệt mỏi, chán chường trong lòng Kiều. Nàng cảm thấy cuộc sống của mình cũng đang dần lụi tàn như những ngọn cỏ kia.
“Chân mây mặt đất một màu xanh xanh” là một bút pháp tài tình của Nguyễn Du. Cái “xanh xanh” ở đây không phải là màu xanh tươi tốt của sự sống, mà là một màu xanh nhạt nhòa, úa tàn, gợi cảm giác buồn bã, cô đơn và vô vọng. Nó bao trùm cả không gian, từ “chân mây” đến “mặt đất”, tạo nên một bức tranh u ám, lạnh lẽo, nhấn mạnh sự cô lập, lẻ loi của Kiều. Không gian ấy dường như không có điểm dừng, không có lối thoát, khiến cho nỗi buồn của Kiều càng thêm sâu sắc.
So sánh với những câu thơ khác trong đoạn trích, ta thấy rõ sự gia tăng về cường độ của nỗi buồn. Nếu như ở những câu đầu, Kiều còn hướng ngoại, tìm kiếm một chút hy vọng ở “cánh buồm xa xa”, ở “hoa trôi man mác”, thì đến câu thơ này, nàng đã hoàn toàn chìm đắm trong sự cô đơn, tuyệt vọng. Cảnh vật xung quanh dường như đã hòa làm một với tâm trạng của Kiều, tạo nên một bức tranh buồn thảm, ám ảnh.
Câu thơ “Buồn trông nội cỏ rầu rầu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh” không chỉ là một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn là một biểu tượng sâu sắc cho tâm trạng của Kiều. Nó thể hiện sự cô đơn, buồn tủi, tuyệt vọng của một người con gái tài sắc vẹn toàn nhưng lại phải chịu đựng những bất hạnh, đau khổ trong cuộc đời. Nó cũng là lời tố cáo đanh thép của Nguyễn Du đối với xã hội phong kiến bất công, tàn bạo đã đẩy người phụ nữ vào bi kịch.
