Đầu những năm 1970 đánh dấu sự xuất hiện của xu thế hòa hoãn Đông – Tây, mở ra một chương mới trong quan hệ quốc tế sau nhiều thập kỷ căng thẳng của Chiến tranh Lạnh. Những cuộc thương lượng Xô – Mỹ đóng vai trò then chốt trong giai đoạn này.
Ngày 9 tháng 11 năm 1972, Hiệp định về những cơ sở quan hệ giữa Đông Đức và Tây Đức được ký kết tại Bonn, giảm bớt đáng kể tình hình căng thẳng ở châu Âu. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc xoa dịu mâu thuẫn giữa hai hệ thống chính trị và kinh tế đối lập.
Năm 1972, Liên Xô và Hoa Kỳ đạt được thỏa thuận về hạn chế vũ khí chiến lược, thông qua Hiệp ước ABM (Hiệp ước Chống tên lửa đạn đạo) và SALT-1 (Hiệp định hạn chế vũ khí tiến công chiến lược). Sự kiện này đánh dấu một bước ngoặt lớn, thiết lập thế cân bằng quân sự và vũ khí hạt nhân chiến lược giữa hai siêu cường.
Tháng 8 năm 1975, 33 nước châu Âu cùng với Mỹ và Canada ký kết Định ước Helsinki. Định ước này khẳng định các nguyên tắc cơ bản trong quan hệ giữa các quốc gia, thúc đẩy hợp tác và tạo ra một cơ chế giải quyết các vấn đề liên quan đến hòa bình và an ninh ở châu Âu.
Từ năm 1985, nguyên thủ Liên Xô và Mỹ tăng cường gặp gỡ, ký kết nhiều văn kiện hợp tác trong lĩnh vực kinh tế, khoa học – kỹ thuật. Trọng tâm là thỏa thuận thủ tiêu tên lửa tầm trung ở châu Âu, cắt giảm vũ khí chiến lược và hạn chế chạy đua vũ trang.
Tháng 12 năm 1989, tại Manta (Địa Trung Hải), Liên Xô và Mỹ tuyên bố chấm dứt “Chiến tranh Lạnh”.
Nguyên nhân dẫn đến kết thúc Chiến tranh Lạnh:
- Cuộc chạy đua vũ trang kéo dài suốt bốn thập kỷ đã gây tốn kém lớn cho cả Liên Xô và Mỹ, làm suy giảm vị thế của họ so với các cường quốc khác.
- Sự vươn lên mạnh mẽ của Nhật Bản và các nước Tây Âu tạo ra nhiều khó khăn và thách thức lớn cho cả hai nước.
- Cuộc cách mạng khoa học – công nghệ thúc đẩy xu thế hợp tác trên toàn thế giới.
- Sự suy giảm về kinh tế, đặc biệt là ở Liên Xô, khiến họ cần phải thay đổi chính sách đối ngoại.
- Cả Liên Xô và Mỹ đều cần thoát khỏi thế đối đầu để ổn định và củng cố vị thế của mình.
Việc Chiến tranh Lạnh chấm dứt mở ra một kỷ nguyên mới, tạo điều kiện để giải quyết hòa bình các tranh chấp và xung đột ở nhiều khu vực trên thế giới, như Afghanistan, Campuchia và Namibia.
