Bài thơ “Bảo Kính Cảnh Giới 28” của Nguyễn Trãi là một tác phẩm đặc sắc, thể hiện tâm hồn thanh cao và khát vọng sống hòa mình với thiên nhiên của tác giả. Bài thơ không chỉ là một bức tranh phong cảnh mà còn là tiếng lòng của một người con xa quê, một bậc hiền tài chán chường danh lợi.
Nghìn dặm xem mây nhớ quê,
Chẳng chờ cởi ấn gắng xin về.
Một bầu phong nguyệt nhàn tự tại,
Hai chữ công danh biếng vả về.
Dẫn suối nước đầy cái trúc,
Quẩy trăng túi nặng thằng hề.
Đã ngoài chưng thế dầu hơn thiệt,
Chẳng quản ai khen chẳng quản chê.
Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa của bài thơ “Bảo kính cảnh giới 28”, đặc biệt tập trung vào những yếu tố làm nên giá trị vượt thời gian của tác phẩm.
Nỗi Nhớ Quê Hương Da Diết
Hai câu thơ đầu tiên đã khắc họa rõ nét nỗi nhớ quê hương da diết của tác giả:
Nghìn dặm xem mây nhớ quê,
Chẳng chờ cởi ấn gắng xin về.
Hình ảnh “nghìn dặm xem mây” gợi lên một không gian bao la, rộng lớn, càng làm nổi bật sự cô đơn, lẻ loi của người con xa xứ. Mỗi áng mây trôi trên bầu trời đều gợi nhớ về quê nhà, về những kỷ niệm thân thương. Tác giả không thể chờ đợi đến khi được “cởi ấn”, tức là từ quan, mà “gắng xin về” ngay lập tức, cho thấy mong muốn được trở về quê hương đã trở thành một thôi thúc mãnh liệt trong tâm hồn.
Lối Sống Thanh Cao và Sự Chán Ghét Danh Lợi
Hai câu tiếp theo thể hiện rõ lối sống thanh cao, thoát tục và sự chán ghét danh lợi của Nguyễn Trãi:
Một bầu phong nguyệt nhàn tự tại,
Hai chữ công danh biếng vả về.
“Phong nguyệt” là gió trăng, tượng trưng cho vẻ đẹp của thiên nhiên. “Một bầu phong nguyệt” thể hiện một cuộc sống hòa mình vào thiên nhiên, ung dung, tự tại, không vướng bận những lo toan của đời thường. Ngược lại, “công danh” bị xem như một gánh nặng, một thứ đáng “biếng vả về”, tức là không muốn nhắc đến, không muốn theo đuổi.
Phép đối được sử dụng một cách tinh tế trong hai câu thơ này, làm nổi bật sự tương phản giữa cuộc sống thanh cao, tự tại và cuộc sống bon chen, đầy áp lực nơi quan trường. Nguyễn Trãi đã chọn con đường “nhàn tự tại”, từ bỏ “công danh” để tìm về với những giá trị chân thực của cuộc sống.
Vẻ Đẹp của Cuộc Sống Ẩn Dật
Những câu thơ tiếp theo miêu tả vẻ đẹp của cuộc sống ẩn dật, gần gũi với thiên nhiên:
Dẫn suối nước đầy cái trúc,
Quẩy trăng túi nặng thằng hề.
Hình ảnh “dẫn suối nước đầy cái trúc” gợi lên một cuộc sống giản dị, thanh đạm, hòa mình vào thiên nhiên. “Quẩy trăng túi nặng thằng hề” là một hình ảnh độc đáo, thể hiện sự lạc quan, yêu đời của tác giả. Ánh trăng được nhân hóa, trở thành một vật hữu hình, có thể “quẩy” trong “túi”, tạo nên một không gian thơ mộng, huyền ảo.
Sự Vượt Lên Trên Thói Đời
Hai câu thơ cuối cùng thể hiện sự vượt lên trên những thói tục của đời thường, không màng đến những lời khen chê của thế gian:
Đã ngoài chưng thế dầu hơn thiệt,
Chẳng quản ai khen chẳng quản chê.
Tác giả đã “ngoài chưng thế”, tức là vượt lên trên những hơn thua, được mất của đời thường. Điều quan trọng không phải là những lời khen chê của người khác, mà là sự thanh thản, tự tại trong tâm hồn.
Kết luận:
“Bảo kính cảnh giới 28” không chỉ là một bài thơ tả cảnh mà còn là một bài thơ trữ tình sâu sắc, thể hiện tâm hồn cao đẹp của Nguyễn Trãi. Bài thơ là tiếng lòng của một người con yêu quê hương, một bậc hiền tài chán ghét danh lợi, khát khao một cuộc sống thanh cao, tự tại, hòa mình vào thiên nhiên. Giá trị nhân văn và nghệ thuật của bài thơ vẫn còn nguyên vẹn cho đến ngày nay, tiếp tục lay động trái tim của độc giả.
