Văn hóa Trung Hoa, với chiều sâu bác đại tinh thâm, bắt nguồn từ những thần thoại thời viễn cổ. Thần thoại không chỉ là những câu chuyện cổ tích mà còn là “giấc mộng của cộng đồng dân tộc,” theo cách nói của nhà nghiên cứu Thần thoại Vương Hiếu Liêm. Giấc mộng này chứa đựng những ký ức, giá trị và niềm tin sâu sắc, định hình nên bản sắc văn hóa của một dân tộc.
Thần thoại là một thế giới phức tạp, nơi ranh giới giữa thực và ảo nhòa đi. Giống như giấc mơ của Trang Chu, thần thoại đặt ra những câu hỏi về sự tồn tại, thời gian và không gian. Những vị Thần xuyên qua vũ trụ đã để lại dấu ấn gì trong văn hóa Trung Hoa? Những câu chuyện thần kỳ ẩn chứa những bí mật gì? Tất cả bắt đầu từ Bàn Cổ.
Bàn Cổ: Vị Thần Khai Thiên Lập Địa
Trước khi vũ trụ hình thành, Thần đã tồn tại vĩnh cửu. Bên ngoài vũ trụ này là vô số vũ trụ khác. Thần tồn tại trong vũ trụ vô hạn, có thể biến hóa thành năng lượng, tràn ngập khắp không gian, hoặc tụ lại thành hình, biến hóa thành vô vàn hình thức khác nhau. Trong không gian mênh mông, mỗi tầng thứ, mỗi không gian đều có vô hạn, vô số các vị Thần.
Thần là một hệ thống bao la rộng lớn, và vị Thần đã sáng tạo ra tiểu vũ trụ của chúng ta chính là Bàn Cổ.
“Thiên địa vạn vật hỗn độn giống như trong quả trứng gà, Bàn Cổ được sinh ra từ trong đó, một vạn tám ngàn tuổi, khai mở Thiên Địa, khí dương trong là Trời, khí âm đục là Đất.” (Trích từ ‘Tam Ngũ Lịch Kỷ’)
Các câu chuyện dân gian thường miêu tả Bàn Cổ là một người khổng lồ với chiếc rìu lớn, nhưng các ghi chép lịch sử lại cho thấy một hình ảnh giản dị, bình hòa hơn. Bàn Cổ không phải là một người khổng lồ râu ria lực lưỡng, mà là một vị Thần thanh tao, uy nghiêm.
Từ thời viễn cổ, trước khi Trời Đất hình thành, vũ trụ là một đám khí hỗn mang, giống như một quả trứng gà. Ở trung tâm, Bàn Cổ được sinh ra, ngồi xếp bằng kết ấn, tĩnh tọa như đá.
Trong sự tĩnh lặng vô biên, dòng năng lượng lưu chuyển. Sau một vạn tám ngàn năm, khí hỗn độn được tách ra, khí trong bay lên làm Trời, khí đục hạ xuống làm Đất.
Bàn Cổ ở trong đó, năng lượng quanh thân biến hóa, không ngừng mở rộng lên trên, đẩy xuống dưới. Bầu trời mỗi ngày cao lên một trượng, đất mỗi ngày dày thêm một trượng, thân thể Bàn Cổ cũng mỗi ngày cao lớn thêm một trượng.
Cứ như thế, qua một vạn tám ngàn năm dài đằng đẵng, năng lượng của Bàn Cổ lấp đầy đến cực hạn.
Bầu trời được đẩy lên cực cao, đất tăng lên rất dày, khoảng cách giữa Trời và Đất tăng lên từ một vạn dặm, ba vạn dặm, bảy vạn dặm, cho đến chín vạn dặm. Giữa Trời và Đất cách nhau chín vạn dặm, không gian vũ trụ được hoàn thành.
Hóa Thân Nuôi Dưỡng Chúng Sinh Vũ Trụ
“Thiên khí mênh mông rộng lớn bắt đầu sinh ra, phân thành Trời Đất, tạo dựng càn khôn, khai mở âm, cảm ứng dương,… Đầu tiên sinh ra Bàn Cổ, đến khi Bàn Cổ sắp chết thì hóa thân.” (Trích từ ‘Ngũ Vận Lịch Niên Kỷ’)
Với lòng từ bi bao la, Bàn Cổ hiến dâng thân thể mình, dùng công lực cao thâm, hóa thân nuôi dưỡng vạn vật tự nhiên: Khí ông thở ra biến thành gió và mây; tiếng của ông biến thành sấm sét; mắt trái hóa thành mặt trời, mắt phải hóa thành mặt trăng; thân thể và tứ chi biến thành núi cao; huyết dịch chảy thành sông ngòi; gân mạch hóa thành địa hình phong thủy; cơ thịt ngưng kết thành đất đai; tóc và râu trở thành sao; làn da thành cây cỏ; xương và răng hóa thành đá và khoáng chất; xương tủy ngưng kết thành châu ngọc; mồ hôi trở thành mưa; côn trùng trên thân ông hóa thành nhân dân bách tính.
Vạn vật trong vũ trụ đều là hóa thân của Thần; trong vạn vật của vũ trụ đều có vi lạp của Thần.
Tiểu vũ trụ đã hình thành, vạn vật được sinh ra, nhiệm vụ của Bàn Cổ đã viên mãn, tan thành vô hình, không nơi nào không có, không chỗ nào không tồn tại. Bàn Cổ Khai Thiên Lập địa không chỉ là một câu chuyện thần thoại, mà còn là biểu tượng cho sự sáng tạo, hy sinh và lòng từ bi, những giá trị cốt lõi của văn hóa Trung Hoa.
